Công nhận Nhà tưởng niệm Anh hùng Phan Đình Giót là di tích lịch sử cấp tỉnh

Anh hùng Phan Đình Giót sinh năm 1922, ở thôn Vĩnh Yên, xã Cẩm Quan, huyện Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh trong một gia đình nghèo. Bố mất sớm, hai anh em Phan Đình Giót và Phan Đình Giát sống cùng mẹ trong cảnh nghèo khó. Anh phải đi ở nhờ từ năm 13 tuổi và chịu cảnh cực nhọc, vất vả.

Sau Cách mạng tháng tám, Phan Đình Giót tham gia lực lượng tự vệ chiến đấu. Đến năm 1950, anh xung phong đi bộ đội chủ lực và tham gia nhiều chiến dịch lớn như: Trung Du, Hòa Bình, Tây Bắc và Điện Biên Phủ.

Mùa đông năm 1953, đơn vị của anh được lệnh tham gia chiến dịch Điện Biên Phủ. Lực lượng gần 500 người, vượt qua nhiều đèo dốc, mang vác nặng nhưng anh vẫn kiên trì, giúp đồng đội về tới đích.

Chiều ngày 13/3/1954, đơn vị tấn công tiêu diệt địch ở Him Lam, bộ đội Đại đội 58 lao lên mở đường, liên tiếp đánh đến quả bộc phá thứ tám. Anh Phan Đình Giót đánh quả thứ chín thì bị thương vào đùi nhưng vẫn xung phong đánh tiếp quả thứ mười. Quân Pháp tập trung hỏa lực trút đạn như mưa xuống trận địa, bộ đội ta bị thương vong nhiều.

Sau đó, anh Phan Đình Giót đánh liên tiếp hai quả bộc phá nữa, phá hàng rào cuối cùng, mở thông đường để đồng đội lên đánh lô cốt đầu cầu. Quân Pháp hoang mang, lợi dụng thời cơ, anh vọt lên tiến công lô cốt số 2, ném thủ pháo, bắn yểm trợ cho đơn vị tiến lên. Trong đợt xung phong này, anh bị thương vào vai và đùi, mất máu rất nhiều.

Bất ngờ, hỏa điểm lô cốt số 3 của lính Pháp bắn mạnh. Lực lượng xung kích Việt Nam bị chặn lại, anh Phan Đình Giót bò đến lô cốt số 2 với ý nghĩ là dập tắt ngay lô cốt này. Anh Phan Đình Giót đã dùng hết sức nâng tiểu liên bắn vào lỗ châu mai, miệng hô to: “Quyết hy sinh vì Đảng, vì dân”.

Rồi vươn người lấy đà, dùng thân mình vào bịt kín lỗ châu mai của địch. Tiếng súng đạn bỗng im bặt, nhưng toàn thân anh Phan Đình Giót bị đạn quân Pháp bắn nát. Thi thể của anh đã lấp kín lỗ châu mai, quân Pháp bên trong bị vướng không bắn ra được nữa, quân ta nắm bắt thời cơ xông lên tiêu diệt gọn cứ điểm Him Lam, giành thắng lợi trong trận đánh mở màn chiến dịch Điện Biên Phủ.

Chiến thắng trên đồi Him Lam oanh liệt đã giáng đòn mạnh vào "cánh cửa thép" của tập đoàn cứ điểm được xem là bất khả xâm phạm, làm tiền để cho Chiến thắng Điện Biên Phủ "lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu". Tuy nhiên người anh hùng Phan Đình Giót đã hy sinh lúc 22h30’ ngày 13/3/1954 ở tuổi 32.

Ngày 31/8/1955, anh Phan Đình Giót được Đảng và Nhà nước truy tặng Huân chương Quân công hạng Nhì và danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân theo Quyết định số 714/SL.

Anh là một trong 16 anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân được tuyên dương vì thành tích trong Chiến dịch Điện Biên Phủ.

Được xây dựng trên nền ngôi nhà cũ nơi Anh hùng Phan Đình Giót đã sống thuở thiếu thời, Khu tưởng niệm có khuôn viên khép kín gồm: cổng, sân, nhà tưởng niệm, nhà truyền thống và nhà hóa vàng.

Việc xếp hạng Nhà tưởng niệm Anh hùng liệt sỹ Phan Đình Giót là di tích lịch sử cấp tỉnh là khẳng định giá trị văn hóa, lịch sử của công trình. Qua đó, tạo tiền đề quan trọng để địa phương đẩy mạnh công tác bảo tồn, tôn vinh và phát huy giá trị di sản một cách bền vững.

Lễ Khánh thành và đón nhận Bằng công nhận Di tích lịch sử nhà tưởng niệm anh hùng liệt sĩ Phan Đình Giót, dự kiến sẽ được tổ chức vào ngày 13/03.

Hiện nay, một số hạng mục còn lại của Khu tưởng niệm đang được tỉnh đoàn Hà Tĩnh và huyện Cẩm Xuyên, xã Cẩm Quan phối hợp gấp rút hoàn thành như việc đúc tượng và chuông đồng, hoàn thiện phòng truyền thống, trồng cây xanh.