Đại tướng Nguyễn Quyết, vị tướng tài ba

Đại tướng Nguyễn Quyết. (Ảnh: NGUYÊN ANH)

Đại tướng Nguyễn Quyết (tên thật là Nguyễn Tiến Văn) sinh ngày 20/8/1922 trong một gia đình nông dân ở xã Chính Nghĩa, huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên.

Năm tuổi, đồng chí lên Hà Nội xin vào làm việc tại báo Đuốc Tuệ. Là thư ký kiêm phát hành tại báo Đuốc Tuệ, chàng thanh niên Nguyễn Quyết có điều kiện gần gũi công nhân, người lao động thành phố, hiểu được nỗi thống khổ của người dân mất nước và tội ác của thực dân, tay sai.

Qua tiếp xúc với báo chí cách mạng, đồng chí đã hiểu rõ về lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, về Đảng Cộng sản Việt Nam, chủ nghĩa Mác-Lênin, chủ nghĩa Cộng sản.

Năm 1939, Đảng cử đồng chí trở về Hưng Yên để tránh mật thám theo dõi và xây dựng phong trào cách mạng.

Đến giữa năm 1941, đồng chí được Xứ ủy Bắc kỳ phân công trở lại Hà Nội để xây dựng phong trào cách mạng và phụ trách công tác vận động công nhân. Nhiều chi bộ thuộc Ban Công vận của Thành ủy Hà Nội được thành lập.

Đích thân đồng chí Nguyễn Quyết đã chủ trì bồi dưỡng và kết nạp được gần 20 đảng viên làm nòng cốt gây dựng phong trào cách mạng ở Hà Nội.

Tháng 11/1944, Đảng và Bác Hồ chỉ định đồng chí Nguyễn Quyết làm Bí thư Thành ủy Hà Nội.

Trở thành người đứng đầu Thành ủy, trực tiếp phụ trách công tác quân sự, đồng chí đã cùng tập thể lãnh đạo Thành ủy trực tiếp tổ chức, xây dựng, huấn luyện, trang bị quân sự cho các đội tự vệ vũ trang công-nông một cách khôn khéo ngay trước mũi quân thù.

Ngày 9/5/1945, Liên Xô tuyên chiến với phát-xít Nhật.

Theo sự chỉ đạo của Đảng và Bác Hồ, ngày /8/1945, tại chùa Hà (phường Dịch Vọng, quận Cầu Giấy), Bí thư Thành ủy Hà Nội Nguyễn Quyết đã triệu tập hội nghị quân sự bất thường với chỉ huy các đội tự vệ để kiểm tra và phân công chuẩn bị khởi nghĩa.

Nhận thấy thái độ “án binh bất động” của Nhật, đồng chí Nguyễn Quyết đã triệu tập hội nghị ngay trong đêm 17/8/1945, đề ra một quyết định lịch sử: Hà Nội sẽ tiến hành khởi nghĩa sớm vào ngày 19/8/1945, đánh đổ chính quyền tay sai, thành lập chính quyền cách mạng của nhân dân bằng lực lượng tại chỗ, không chờ quân giải phóng từ Chiến khu Việt Bắc về.

Nắm vững thời cơ, hiểu rõ thế và lực quân địch và tình hình cách mạng, Hà Nội khởi nghĩa đúng kế hoạch, giành thắng lợi triệt để, như là ánh sáng soi tới các địa phương khác cùng quật khởi vùng lên.

Sự kiện này đi vào lịch sử cách mạng Việt Nam, trở thành bài học khởi nghĩa bản lĩnh, sáng tạo, kiên quyết, kịp thời và triệt để. Đặt trong bối cảnh năm 1945, Hà Nội - vị trí chiến lược, đầu não của quân Pháp, càng thấy khởi nghĩa thắng lợi ở Hà Nội mang ý nghĩa quyết định để Cách mạng Tháng Tám thành công. Sau này đồng chí Trường Chinh đánh giá rất cao Bí thư Nguyễn Quyết và tập thể Thành ủy Hà Nội là “thông tuệ”, “sắc sảo”.

Nói về quyết định lịch sử khi mới 23 tuổi đời nhưng đã phải nắm giữ trọng trách người đứng đầu Đảng bộ thành phố, đồng chí Nguyễn Quyết từng chia sẻ: Đó là một quyết định táo bạo nhưng đã được cân nhắc kỹ.

Tôi biết chắc chắn rằng nếu không giành được thắng lợi thì người đứng đầu phải chịu hoàn toàn trách nhiệm. Nhưng tôi tin, đây là một quyết định sáng suốt của cả một tập thể, những người đã gắn bó, sống chết với phong trào cách mạng tại Hà Nội trong nhiều năm; nắm rõ tình hình địch - ta diễn biến qua từng ngày. Quyết định khởi nghĩa cũng dựa trên sự phân tích tình hình cụ thể, chứ không phải là một quyết định nóng vội, chủ quan bị chi phối bởi tình cảm khát khao giải phóng.

Bí thư Thành ủy Hà Nội Nguyễn Quyết

“Tôi biết chắc chắn rằng nếu không giành được thắng lợi thì người đứng đầu phải chịu hoàn toàn trách nhiệm. Nhưng tôi tin, đây là một quyết định sáng suốt của cả một tập thể, những người đã gắn bó, sống chết với phong trào cách mạng tại Hà Nội trong nhiều năm; nắm rõ tình hình địch - ta diễn biến qua từng ngày. Quyết định khởi nghĩa cũng dựa trên sự phân tích tình hình cụ thể, chứ không phải là một quyết định nóng vội, chủ quan bị chi phối bởi tình cảm khát khao giải phóng”, đồng chí Nguyễn Quyết chia sẻ.

Sau khi hoàn thành việc xây dựng, củng cố năm tiểu đoàn chủ lực ở Hà Nội và hai chi đội ở các tỉnh lân cận, đồng chí Nguyễn Quyết đề nghị Trung ương phân công vào Nam chiến đấu.

Từ năm 1946-1950, đồng chí Nguyễn Quyết đã nắm giữ nhiều cương vị quan trọng như Chính ủy Trung đoàn 108, phụ trách mặt trận Quảng Nam-Đà Nẵng, chiến trường chính của Liên khu 5.

Những chiến công vang dội tại đèo Hải Vân, Gò Cả, diệt đồn Núi Lở, cứ điểm Thu Bồn... dưới sự chỉ huy của đồng chí Nguyễn Quyết đã khiến quân địch khiếp sợ.

Năm 1955, đồng chí Nguyễn Quyết được điều về làm quyền Chính ủy rồi Chính ủy Quân khu Tả Ngạn. Dưới sự lãnh đạo của đồng chí, Quân khu đã xây dựng nền quốc phòng toàn dân, kết hợp phát triển kinh tế với củng cố an ninh, quốc phòng.

Đồng chí Nguyễn Quyết đã phát động phong trào “Làm giàu, đánh thắng”, góp phần cải thiện đời sống bộ đội và nhân dân địa phương. Cùng với đó, đồng chí đã chỉ đạo Quân khu Tả Ngạn chi viện lớn cho chiến trường miền nam, xây dựng lực lượng dân quân tự vệ vững mạnh, bảo đảm tuyến hậu cần thông suốt.

Đồng chí Nguyễn Quyết đã tham gia lãnh đạo các chiến dịch phòng thủ quan trọng, đặc biệt là đã góp phần cùng toàn quân, toàn dân làm nên chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” cuối năm 1972, buộc đế quốc Mỹ phải trở lại bàn đàm phán ký Hiệp định Paris về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam (21/7/1973), tạo tiền đề quan trọng để hơn hai năm sau đó làm nên Đại thắng mùa Xuân 1975, giải phóng hoàn toàn miền nam, thống nhất đất nước.

Sau Đại hội lần thứ VI Đảng Cộng sản Việt Nam, trên cương vị mới: Bí thư Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Hội đồng Nhà nước, Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị, Ủy viên Thường vụ Đảng ủy Quân sự Trung ương, đồng chí Nguyễn Quyết đã đi nắm tình hình các đơn vị biên giới, hải đảo ở trong nước và các đơn vị Quân tình nguyện Việt Nam ở Lào và Campuchia.

Ông đã tham mưu thực hiện điều chỉnh chuyển trạng thái từ thời chiến sang thời bình, bố trí lại lực lượng và thế trận phòng thủ bảo vệ Tổ quốc trên phạm vi cả nước, chấn chỉnh tổ chức biên chế, giảm mạnh quân thường trực và dân quân tự vệ. Coi trọng huấn luyện và tổ chức quản lý lực lượng dự bị động viên, gắn với củng cố và nâng cao chất lượng dân quân tự vệ. Rút hết Quân tình nguyện Việt Nam ở Lào và Campuchia về nước. Tập trung huấn luyện và rèn luyện bộ đội, xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại.

Hội tụ đầy đủ những phẩm chất, đức tính cao đẹp của người cộng sản kiên trung, Đại tướng Nguyễn Quyết được đánh giá là vị tướng tài năng, mưu lược, giỏi về quân sự, vững vàng, sắc sảo, nhạy bén về chính trị; luôn hết lòng vì nước, vì dân, rất mực yêu thương đồng chí, đồng đội; luôn nêu gương sáng của một vị tướng quân đội. Dành trọn cuộc đời phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân, Đại tướng Nguyễn Quyết, người cộng sản kiên trung, vị tướng trí dũng, mưu lược của Quân đội nhân dân Việt Nam đã rời xa cõi tạm, hưởng thọ 102 tuổi.

Với những thành tích, cống hiến đặc biệt xuất sắc, Đại tướng Nguyễn Quyết đã được Đảng, Nhà nước tặng thưởng nhiều phần thưởng cao quý, như: Huân chương Sao vàng; Huân chương Hồ Chí Minh; Huân chương Quân công hạng Nhất, hạng Ba; Huân chương Chiến công hạng Nhất; Huân chương Chiến thắng hạng Nhất; hai Huân chương Kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ hạng Nhất; Huân chương Quân kỳ Quyết thắng... và nhiều phần thưởng cao quý khác của Đảng, Nhà nước, bạn bè quốc tế trao tặng.