Định hướng nghiên cứu trong khoa học pháp lý của Trường Đại học Luật TP. HCM

Phát biểu khai mạc, TS. Lê Trường Sơn, Hiệu trưởng Trường Đại học Luật TP. HCM nhấn mạnh sự kiện không chỉ mang ý nghĩa học thuật mà còn là dịp kết nối các thế hệ nghiên cứu sinh đã, đang và sẽ đồng hành trên con đường nghiên cứu khoa học pháp lý. Với bề dày lịch sử gần 50 năm hình thành, Trường tự hào là cơ sở đào tạo luật hàng đầu cả nước, cung cấp nguồn nhân lực pháp lý chất lượng cao, trong đó lực lượng tiến sĩ giữ vai trò nòng cốt.

Kể từ năm 2004 đến nay, Trường đã đào tạo 21 khóa trình độ Tiến sĩ với 251 nghiên cứu sinh (NCS) và đã cấp bằng cho 86 tiến sĩ. Theo ông Sơn, đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng, góp phần thực hiện sứ mệnh của trường trọng điểm về pháp luật, đặc biệt trong bối cảnh khoa học pháp lý ngày càng khẳng định vai trò nền tảng trong việc xây dựng hệ thống pháp luật, thúc đẩy công lý và phát triển bền vững quốc gia. Trên cơ sở đó, TS. Lê Trường Sơn bày tỏ kỳ vọng buổi tọa đàm sẽ là không gian học thuật cởi mở, nơi những kinh nghiệm quý báu được sẻ chia, những vướng mắc được lắng nghe và những kết nối chân thành được bồi đắp, từng bước xây dựng cộng đồng NCS vững mạnh.

Tọa đàm diễn ra trong hai phiên, với 06 tham luận trình bày đến từ các giảng viên, nhà nghiên cứu. Bàn về những lưu ý khi chọn đề tài, PGS. TS. Nguyễn Thị Phương Hoa, Trưởng Khoa Luật Hình sự, Trường Đại học Luật TP. HCM nhấn mạnh quá trình này đòi hỏi sự kết hợp giữa mối quan tâm học thuật, kinh nghiệm thực tiễn và năng lực đánh giá khoa học của người nghiên cứu. Theo PGS, nghiên cứu trong lĩnh vực pháp luật vốn rất rộng, do đó, NCS cần chủ động khoanh vùng phạm vi nghiên cứu, lựa chọn một lĩnh vực chuyên sâu mà mình thực sự có hứng thú và đã tích lũy được nền tảng kiến thức nhất định. Tiếp đến, NCS cần khảo sát và đánh giá các khoảng trống nghiên cứu trong lĩnh vực chuyên môn mà mình đã lựa chọn nhằm bảo đảm tính mới và đóng góp khoa học của luận án - một trong những yêu cầu cốt lõi đối với nghiên cứu trình độ tiến sĩ.

Trong giai đoạn này, nhiều NCS gặp khó khăn do thiếu kỹ năng phân tích tài liệu, tư duy phản biện và công cụ tra cứu phù hợp, đặc biệt, việc chuyển hóa vấn đề thực tiễn thành câu hỏi học thuật thường bị hạn chế. Yêu cầu trang bị phương pháp nghiên cứu khoa học và kỹ năng khai thác nguồn tài liệu một cách có hệ thống là điều kiện tiên quyết để giúp NCS vượt qua trở ngại này.

Đề cập đến cách đặt tên đề tài, PGS.TS. Nguyễn Văn Vân, Nguyên Trưởng Khoa Luật Thương mại, Trường Đại học Luật TP. HCM nhấn mạnh tên đề tài cần ngắn gọn, rõ ràng, phản ánh đúng trọng tâm và đối tượng nghiên cứu phù hợp với ngành đào tạo, đúng ngữ pháp tiếng Việt, tránh lối diễn đạt mơ hồ như “một số vấn đề”. Đặc biệt, nên ưu tiên sử dụng các thuật ngữ pháp lý chính xác, đã được định danh trong hệ thống văn bản pháp luật. Trường hợp không tìm thấy một thuật ngữ pháp lý phản ánh được đối tượng nghiên cứu mà mà phải sử dụng những thuật ngữ phổ thông, kỹ thuật thì trong phần mở đầu luận án phải có những tuyên bố và giới hạn nghĩa của thuật ngữ này. Bên cạnh đó, đối với những đề tài có đối tượng nghiên cứu bởi 2 hoặc nhiều ngành học khác nhau, để tránh nhầm lẫn và đảm bảo đúng mã ngành, nên đưa vào tên đề tài các cụm từ như “Pháp luật về…”, “Cơ chế pháp lý…”, “Khung pháp lý…”, “...dưới khía cạnh pháp lý” nhằm làm rõ đối tượng nghiên cứu thuộc lĩnh vực luật học.

Tiếp nối những chia sẻ về cách lựa chọn và định hình đề tài nghiên cứu, PGS.TS. Lê Huỳnh Tấn Duy, Phó Trưởng Khoa Luật Hình sự, Trường Đại học Luật TP. HCM đã mang đến góc nhìn thực tiễn và hữu ích về kỹ năng viết một bài báo có khả năng cao được chấp nhận công bố bởi các tạp chí quốc tế uy tín trong lĩnh vực khoa học pháp lý. Dựa trên kinh nghiệm cá nhân trong quá trình viết và được chấp nhận công bố 6 bài báo trên các tạp chí thuộc hệ thống Scopus, SSCI, cũng như vai trò thẩm định viên cho một số tạp chí quốc tế, PGS đã hệ thống hóa những kỹ năng cốt lõi, cụ thể gồm: (i) Kỹ năng lựa chọn tạp chí quốc tế uy tín, phù hợp; (ii) Kỹ năng viết tựa đề (title), phần tóm tắt (abstract) và từ khoá (keyword); (iii) Kỹ năng viết phần giới thiệu (introduction) và phương pháp luận (methodology); (iv) Kỹ năng viết phần nội dung chính (body/content và (v) Kỹ năng viết phần kết luận (conclusion).

Với sự góp mặt của các nhà khoa học, giảng viên và nghiên cứu sinh, tọa đàm đã gợi mở những vấn đề cốt lõi trong việc lựa chọn đề tài, định hình phương pháp tiếp cận cũng như nâng cao chất lượng nghiên cứu. Những chia sẻ tại sự kiện không chỉ mang ý nghĩa lý luận mà còn có giá trị thực tiễn sâu sắc, góp phần khơi dậy tinh thần học thuật, kết nối cộng đồng nghiên cứu sinh và tiếp tục lan tỏa sứ mệnh đào tạo nguồn nhân lực pháp lý chất lượng cao của Trường Đại học Luật TP. HCM.