Già Luk - Người giữ nghề đan lát ở Kon Tum Kơ Pơng

Vào tháng 3, chúng tôi có dịp đến thăm nhà già Luk, ông vẫn đang miệt mài đan những chiếc giỏ mây, tre với đôi tay thoăn thoắt, điêu luyện. Hình ảnh ông chăm chú, tỉ mỉ kết nối từng sợi tre, nứa lại với nhau thật sự cuốn hút, khiến chúng tôi không thể rời mắt.

Theo người dân trong làng, già Luk có niềm đam mê đặc biệt dành cho nghề đan lát. Ông không chỉ là người thợ lành nghề mà còn là một người thầy, sẵn sàng truyền đạt kỹ thuật, kinh nghiệm cho những ai muốn học.

Già Luk chia sẻ, nghề đan lát ở Kon Tum Kơ Pơng đã có từ rất lâu, mặc dù không ai rõ nghề bắt đầu từ khi nào. Tuy nhiên, ông nhớ như in hình ảnh của cha ông, già làng ngày xưa, luôn tỉ mẩn ngồi dưới gốc cây, trên hiên nhà sàn để đan lát mây, tre. Hầu hết các gia đình trong làng đều có nghề này, vừa để phục vụ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày, vừa để trao đổi, buôn bán với các làng khác.

Ngày xưa, khi nguyên liệu mây, tre, nứa còn nhiều và nhu cầu sản phẩm cao, nghề đan lát đã giúp nhiều gia đình có một nguồn thu nhập ổn định. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, thị trường sản phẩm đan lát giảm sút, nhiều người cũng không còn mặn mà với nghề vì giá trị sản phẩm thấp, không đủ để đảm bảo cuộc sống.

Già Luk kể lại rằng, ông đến với nghề đan lát một cách tự nhiên, như bao người đàn ông trong làng. Ngày nhỏ, ông được dạy cách đan lát từ cha và ông. Tuy nhiên, khác với những thanh niên cùng trang lứa, ông lại có một niềm đam mê đặc biệt với mây, tre và các kỹ thuật đan lát.

“Lúc đó tôi chỉ biết nhìn, học hỏi, và cố gắng bắt chước. Sau một thời gian, tôi đã thành thạo các kỹ thuật đan lát mà không biết từ lúc nào,” già Luk chia sẻ.

Với niềm đam mê và sự kiên trì, già Luk nhanh chóng trở thành thợ đan có tiếng trong làng. Ông có thể tạo ra những sản phẩm độc đáo từ những sợi mây, tre uốn cong, tạo hình khéo léo.

Trước đây, khi nhu cầu về sản phẩm đan lát còn cao, ông và bà con trong làng đã nhận những đơn đặt hàng lớn từ thương lái và làm việc cùng nhau để sản xuất số lượng lớn, tạo ra nguồn thu nhập ổn định. Tuy nhiên, hiện tại, nhu cầu về các sản phẩm đan lát đã giảm đi rất nhiều, ông chỉ đan khi có nhu cầu hoặc làm sẵn để bán cho thương lái.

Dù đã cao tuổi và sức khỏe không còn như xưa, già Luk vẫn miệt mài với công việc đan lát. Hiện nay, ông tập trung vào sản xuất các giỏ mây, tre vì đây là sản phẩm được thị trường ưa chuộng. Một chiếc giỏ mây, tre có thể được ông hoàn thành chỉ trong khoảng hơn một giờ đồng hồ. Tuy nhiên, việc làm ra sản phẩm chất lượng đòi hỏi nhiều công đoạn công phu, từ việc chuẩn bị nguyên liệu, chọn tre, mây, nứa đạt tiêu chuẩn đến việc chẻ, chuốt các sợi nan đúng tỷ lệ. Mỗi công đoạn đều đòi hỏi sự cẩn thận và tỉ mỉ của người nghệ nhân.

Mặc dù nghề đan lát hiện nay không còn phổ biến như trước, nhưng già Luk vẫn luôn mong muốn có nhiều lớp học nghề truyền thống được tổ chức cho các bạn trẻ. Mong rằng nghề đan lát mây tre truyền thống sẽ không bị mai một, và sẽ có những thế hệ trẻ tiếp nối để nghề này phát triển bền vững, góp phần bảo tồn giá trị văn hóa của dân tộc.

Già Luk và những nghệ nhân khác trong làng vẫn không ngừng truyền lửa cho thế hệ kế tiếp. Họ luôn tham gia vào các lớp truyền nghề, các chương trình văn hóa, văn nghệ do địa phương tổ chức để giữ gìn và phát huy nghề đan lát mây tre truyền thống. Cả làng Kon Tum Kơ Pơng, qua những sản phẩm đan lát, vẫn khẳng định được nét đẹp văn hóa đặc trưng của dân tộc BaNa.

Với những người như già Luk, nghề đan lát không chỉ là một nghề mưu sinh mà còn là một sợi dây kết nối những giá trị văn hóa, truyền thống của dân tộc, là niềm tự hào và tình yêu dành cho những sản phẩm thủ công mang đậm dấu ấn văn hóa của cộng đồng.