Giải mã hiện tượng bùn phun trào ở Phú Yên

Kết quả khảo sát cho thấy, đây là hiện tượng bùn tự trào ra với tốc độ khoảng 5 m3/ngày. Bùn có màu vàng nhạt, khi khô có ánh xám trắng. Thành phần của bùn gồm bột, sét trạng thái dẻo chảy, cùng nhiều mảnh vụn thạch anh màu trắng khá sắc cạnh.

Từ vị trí bùn tự phun có một số khe nứt trên mặt đất phát triển dạng tỏa tia về các hướng, khe nứt lớn nhất quan sát được có chiều dài khoảng 10 m, mức độ nứt tách theo phương ngang khoảng 5-10 cm, dài khoảng 10 m tính từ vị trí đỉnh tự phun kéo dài xuống chân đồi. Bùn trào ra không có mùi khó chịu, nhiệt độ khi trào ra trên mặt đất 29 độ C.

Vị trí bùn tự phun nằm tại điểm giao cắt theo phương kéo dài của các hệ thống đứt gãy phát triển theo phương Tây Bắc - Đông Nam và phương kinh tuyến. Thành phần của bùn gồm mảnh dăm sạn thạch anh được dự đoán là sản phẩm phong hóa của đá xâm nhập trong khu vực bị các trầm tích đệ tứ phủ bất chỉnh hợp lên trên.

Nhận định ban đầu, bùn phun trào ra do các hoạt động kiến tạo dọc đứt gãy kéo dài từ các địa hình cao trên khu vực đồi núi lân cận xuống. Khi gặp điều kiện thuận lợi cho việc xuất lộ, cụ thể là nơi lớp phủ phía trên đứt gãy mỏng, mất liên kết khi đất trên mặt khô cứng.

Cách đây gần 50 năm, cũng vị trí này xảy ra hiện tượng bùn phun trào kéo dài khoảng 10 ngày rồi ngừng phun, có thể do bùn phun ra dần đông cứng lại đã làm lấp nhét hệ thống khe nứt kết nối với đứt gãy, bịt lại các con đường đưa bùn trào ra khỏi mặt đất.

Ngoài ra, kết quả của hiện tượng bùn tự phun trào này là hình thành đồi nhỏ hiện nay, đỉnh tại vị trí phun cao hơn xung quanh một vài mét hoàn toàn tự nhiên, không phải kết quả của bất kỳ quá trình san ủi nào của con người hoặc hiện tượng thiên nhiên khác.

Khảo sát cho thấy, chất lượng bùn về cảm quan tương đối tốt, nhiệt độ bình thường, chưa ghi nhận bất kỳ nguy cơ gây hại nào đến sức khỏe con người và ô nhiễm môi trường do bùn. So sánh thành phần tương ứng trong bùn khoáng đang được sử dụng ngâm tắm hiện nay, đặc biệt là tại tỉnh Khánh Hòa.

Các chuyên gia của Liên đoàn nhận định, về cơ bản hiện tượng bùn tự phun này chưa có dấu hiệu gây nguy hại gì cho môi trường và đời sống nhân dân.

Tuy nhiên, đây chỉ là các nhận định ban đầu và phải chờ các kết luận chính xác dựa trên các thí nghiệm, khảo sát chuyên sâu khác được thực hiện trên cơ sở các nhận định được rút ra từ đợt khảo sát nhanh này.

Liên đoàn quy hoạch và điều tra tài nguyên nước miền Trung kiến nghị chính quyền và các cơ quan chức năng tiếp tục bám sát diễn biến của hiện tượng này để có được các ứng phó phù hợp khi cần thiết.