Làng họa sĩ Cổ Đô – Nét đẹp nghệ thuật giữa lòng Ba Vì

Lịch sử hình thành và phát triển

Niềm đam mê hội họa ở làng Cổ Đô (Ba Vì, Hà Nội) được thắp lên từ một người họa sĩ - một cây đại thụ mỹ thuật của làng, cố họa sĩ Sĩ Tốt.

Từ những năm 60,70, cuộc sống nông thôn còn nhiều khó khăn, nhưng ngoài công việc đồng áng, người dân được tiếp xúc với tranh vẽ của họa sĩ Sĩ Tốt. Họ bắt đầu cảm nhận thế nào là cái đẹp trong tranh, từng bước tiếp xúc với cái đẹp, dần thôi thúc bản thân vẽ tranh, thưởng thức tranh sau những giờ lao động chân tay.

Những nét vẽ của cố họa sĩ đã thu hút, dẫn dắt người dân xem và cảm nhận, nhen nhóm trong họ một tình yêu hội họa nồng nàn, rồi lớn dần lên đưa Cổ Đô trở thành một trong những cái nôi của hội họa.

Từ Sĩ Tốt và dưới sự hướng dẫn của ông, nhiều thế hệ họa sĩ trẻ tại làng Cổ Đô đã được phát hiện và trưởng thành theo năm tháng.

Các họa sĩ như Sĩ Tuấn, Sĩ Thiết, Ngô Bình Thiểm, Sao Mai, Giang Khích, Nguyễn Thạch, Trần Hòa và nhiều người khác đã tiếp nối con đường nghệ thuật mà Sĩ Tốt đã mở ra, đóng góp vào sự phát triển vang dội của hội họa Việt Nam. Vì vậy, người dân Cổ Đô vẫn luôn ghi tạc công lao to lớn của cố họa sĩ Sĩ Tốt.

Cho đến thời điểm hiện tại, phần lớn họa sĩ đều được qua các trường lớp đào tạo mĩ thuật từ những trường Cao đẳng, Đại học, đưa hội họa từ sở thích trở thành đam mê và gắn bó, là những “ngọn đuốc” đi đầu trong việc “giữ lửa” và “truyền lửa” cho những thế hệ sau.

Nơi hội họa thăng hoa cùng những điều bình dị

Đặt chân đến ngôi làng nghệ thuật, được ngắm nhìn những bức tranh tựa như những “viên ngọc” vô giá của hội họa Việt Nam, khách tham quan như được mở ra một thế giới sinh động đầy màu sắc từ tranh tả thực đến tranh trừu tượng, khiến con người ta chẳng thể rời mắt.

Những bức tranh ở đây chủ yếu được vẽ bằng chất liệu sơn dầu và acrylic, ngoài ra còn có sơn mài và màu nước, tạo ra những tác phẩm nghệ thuật thu hút đông đảo khách tham quan trong nước và quốc tế.

Theo chia sẻ của họa sĩ Hoàng Tuấn Việt – Chủ nhiệm Câu lạc bộ Mỹ thuật Cổ Đô, các lớp họa sĩ hiện nay đang hội nhập với mỹ thuật đương đại để tiếp tục học hỏi và phát triển, tự mở ra cho mình những cơ hội được sáng tạo trên những chất liệu mới.

Tham quan và ngắm nhìn những bức tranh tại phòng tranh gia đình của họa sĩ Hoàng Tuấn Việt, người xem sẽ có thể phần nào cảm nhận được sự đa dạng của các chất liệu tranh.

Từ những thế mạnh về sử dụng chất liệu vẽ tranh, quê hương Cổ Đô thân yêu chính là mảnh đất màu mỡ nhất để các họa sĩ nơi đây khai thác nghệ thuật. Hay có thể nói rằng, nguồn cảm hứng chủ yếu để tạo nên những tuyệt tác được bắt nguồn từ những điều bình dị thường ngày: con người, phong cảnh, sinh hoạt.

Những người họa sĩ vẫn luôn quan sát cẩn thận, tỉ mỉ, hòa mình vào nhịp sống của người dân để tìm nguồn cảm hứng sáng tạo, khai thác góc nhìn mới mẻ từ những điều vốn quen thuộc.

Họa sĩ Hoàng Tuấn Việt chia sẻ: “Nguồn cảm hứng vẽ tranh của tôi cũng bắt nguồn từ những con người giản dị, những nét sinh hoạt hằng ngày của người dân như vắt sữa bò, hình ảnh xóm chài hay xưởng cơ khí,…”.

Tuy rằng nguồn cảm hứng có thể giống nhau, nhưng một điều định hình sự khác biệt của tranh Cổ Đô với tất cả các tranh ở nơi khác, đó là vẽ tranh độc bản - mỗi bức tranh chỉ có duy nhất một bức, không ai vẽ giống ai.

Đây có lẽ là điểm đặc biệt tạo nên sức hút khó tả của tranh vẽ Cổ Đô, khiến người thưởng tranh vẫn luôn hứng thú ngắm nhìn nhiều lần.

“Tranh độc bản là một đặc trưng nổi bật nhất của tranh Cổ Đô” – Họa sĩ Nguyễn Tuấn Minh – cháu nội của cố họa sĩ Sĩ Tốt chia sẻ. Có lẽ vì vậy mà Cổ Đô không phải là làng nghề, họ không truyền nghề, mà vận động mỗi người tự cảm nhận và sáng tạo nên những bức tranh riêng biệt của chính mình dựa trên những nền tảng kiến thức mỹ thuật chung.

Ươm mầm và chắp cánh những tài năng hội họa

Không chỉ là địa điểm để những người yêu hội họa sinh hoạt và học tập, Cổ Đô còn là nơi ươm mầm, chắp cánh tài năng cho những “họa sĩ nhí” của làng thông qua các hoạt động bổ ích của Câu lạc bộ Mỹ thuật Cổ Đô.

Họa sĩ Hoàng Tuấn Việt – Chủ nhiệm Câu lạc bộ Mỹ thuật Cổ Đô cho biết: “Câu lạc bộ của chúng tôi được thành lập vào năm 2016. Hiện nay có 40 họa sĩ đang hoạt động và 14 họa sĩ là hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam. Từ đó đến nay, vào mỗi dịp hè, chúng tôi vẫn luôn tổ chức và duy trì những lớp học vẽ miễn phí để dạy cho các em nhỏ có niềm yêu thích hội họa.

Mỗi khi nhắc đến lớp học miễn phí, người ta có thể nói rằng đây đã trở thành “thương hiệu” của Cổ Đô.

Về sau, lớp học vẽ ngày càng phát triển, không chỉ bó hẹp trong phạm vi Cổ Đô, các em nhỏ ở khu vực trong và ngoài huyện cũng tham gia đông đảo vào trải nghiệm hoạt động này. Vì vậy, phong trào mỹ thuật của Cổ Đô không chỉ có bề rộng mà còn có bề sâu”.

Tại các buổi học, các họa sĩ của làng Cổ Đô đã hướng dẫn cho các em cảm nhận về màu sắc, cách phối màu, sử dụng kỹ thuật đường nét, cách xác định bố cục tranh, các chất liệu dùng vẽ tranh. Các em nhỏ được tự tay mình vẽ nên những tác phẩm tranh từ nhiều chủ đề gần gũi với cuộc sống: chân dung, phong cảnh quê hương, vẽ tĩnh vật,…

Bên cạnh hoạt động của Câu lạc bộ Mỹ thuật Cổ Đô, các lớp học vẽ mở ra nhằm chia sẻ, trao đổi kinh nghiệm, “giữ lửa” và “truyền lửa” hội họa cũng mang lại những giá trị quý báu.

Lớp học vẽ của họa sĩ Nguyễn Tuấn Minh – cháu nội của cố họa sĩ Sĩ Tốt suốt nhiều năm nay đã chắp cánh ước mơ hội họa cho biết bao thế hệ học trò, giúp các em thêm tự tin để từng bước chinh phục mục tiêu phía trước.

Họa sĩ cho biết mục đích mở lớp là để có thể trao đổi kinh nghiệm, chia sẻ kiến thức hội họa cho các bạn trẻ, các bạn học sinh, anh luôn mong muốn tạo ra một không gian học tập thoải mái, nơi mà mỗi người có thể tự do sáng tạo và phát triển phong cách riêng của mình.

Ngoài việc giảng dạy các kỹ thuật vẽ cơ bản như ký họa, phối màu, sử dụng chất liệu, họa sĩ Nguyễn Tuấn Minh còn khuyến khích học trò thể hiện cảm xúc, tư duy nghệ thuật qua từng tác phẩm. Anh tin rằng hội họa không chỉ là việc tái hiện hình ảnh mà còn là phương tiện để bày tỏ suy nghĩ, góc nhìn về thế giới xung quanh.

Họa sĩ Nguyễn Tuấn Minh khẳng định rằng: “Một bức tranh có hồn là một bức tranh tái hiện được cảm xúc của chính người nghệ sĩ ấy”.

Anh đã trở thành một người thầy tận tình, nhiệt huyết trong tâm trí của nhiều cô cậu học trò.

Em Chu Thị Tuyết Ngọc – thành viên của lớp vẽ tâm sự: “Khi tham gia lớp học, em đã nhận được nhiều kiến thức bổ ích. Thầy đã dạy em từ những nét vẽ đầu tiên, cho đến hôm nay em đã có thể vẽ tượng. Thầy cũng truyền cho chúng em nhiều kinh nghiệm về vẽ tranh. Bên cạnh đó các bạn trong lớp cũng rất nhiệt tình giúp đỡ em. Em mong rằng mình có thể thực hiện được ước mơ thi đỗ vào ngôi trường Đại học Kiến trúc”.

Chính những bạn trẻ – những họa sĩ tương lai – sẽ là người tiếp tục thắp sáng ngọn lửa đam mê, đưa tranh Cổ Đô vươn xa, trở thành niềm kiêu hãnh không chỉ của một địa phương mà còn của cả dân tộc.

Niềm tự hào của đất nước

Sự phát triển của làng tranh Cổ Đô không chỉ là niềm tự hào của người dân nơi đây mà còn góp phần khẳng định vị thế của hội họa Việt Nam trên bản đồ nghệ thuật thế giới.

Nơi đây không chỉ là cái nôi nuôi dưỡng những tài năng hội họa mà còn là điểm hẹn lý tưởng của những tâm hồn yêu cái đẹp, say mê sáng tạo với hai bảo tàng mĩ thuật và nhiều phòng tranh gia đình. Đặc biệt, Bảo tàng Mỹ thuật Cổ Đô được coi là bảo tàng mỹ thuật làng đầu tiên của Việt Nam.

Những năm qua, Cổ Đô ngày càng thu hút đông đảo du khách, trở thành điểm đến lý tưởng cho những người yêu nghệ thuật. Hàng trăm đoàn du lịch trong và ngoài nước do các công ty lữ hành tổ chức đã ghé thăm, khám phá vẻ đẹp độc đáo của làng tranh.

Bên cạnh đó, Cổ Đô còn là điểm dừng chân quen thuộc của sinh viên mỹ thuật, những người đam mê hội họa và các nhà sưu tầm tranh, tìm đến để chiêm ngưỡng, học hỏi và khám phá giá trị nghệ thuật đặc sắc nơi đây.