Nguyễn Như Đức và “Đất Mẹ”: Hành trình trở về từ những mảng màu ký ức

Triển lãm Đất Mẹ trưng bày hơn 30 tác phẩm sơn dầu, được họa sĩ Nguyễn Như Đức (hay Đức Bẹt) thực hiện trong 11 năm sống và làm việc tại Hội An. Các tác phẩm theo đuổi trường phái Siêu thực hiện thực (Veristic Surrealism), nơi cơ thể con người và các yếu tố thiên nhiên được tái hiện chân thật, nhưng lại mang sắp đặt phi lý để thể hiện giấc mơ của người họa sĩ.

Trong triển lãm lần này, Nguyễn Như Đức mở ra hành trình khám phá huyền thoại về “Đất Mẹ” - của ý niệm chi phối đời sống tinh thần của người Việt Nam - qua chất liệu sơn dầu và trường phái siêu thực. Anh thực hiện hành trình đó bằng chính ký ức của mình.

Đất Mẹ tạo ra cảm giác về một khu vườn rộng lớn, nơi những người phụ nữ, từ quá khứ và tương lai, thế giới bên này và bên kia của Đức gặp nhau. Đó là nơi thiên nhiên hòa quyện với cơ thể con người. Người mẫu trong tranh của Đức Bẹt là mẹ, là vợ, là những đứa con gái - những người đã sinh ra anh hết lần này đến lần khác trong đời.

“Ngay cả trong không gian siêu thực, tôi vẫn tin rằng bất kỳ một ai cũng sẽ tìm thấy giao điểm cảm xúc trong triển lãm lần này. Mẹ, dù là mảnh đất quê hương, là người vợ, người con gái hay chính là người Mẹ của ta, cũng có một vị trí thiêng liêng trong mỗi người, dù trừu tượng hay hữu hình”, họa sĩ chia sẻ.

Nguyễn Như Đức sinh năm 1980 tại Hà Nội. Như rất nhiều người vẽ cùng thế hệ, anh trải nghiệm nhiều năm hội họa không thể “nuôi” được người sáng tác. Tay vẫn cầm cọ, nhưng Đức Bẹt đã làm đủ nghề để mưu sinh, trước khi phiêu bạt đến Hội An, ở lại, lập gia đình.

Hội An không thúc đẩy Nguyễn Như Đức yên tâm với hội họa. Trước khi là thành phố sáng tạo, nơi này là một thành phố du lịch dịch vụ. Nó bày ra lời hứa xoa dịu bất an của người đàn ông đã trải qua nhiều mất mát, bằng “sự thành đạt” tài chính. Nhưng rồi sau những phép thử và sai, Đức Bẹt tìm thấy con người và cuộc đời duy nhất mình cần theo đuổi: một họa sĩ.

Suốt 11 năm qua, Đức duy trì một đời sống tằn tiện và vẽ. Ở tuổi gần 50, Đức Bẹt đối xử với tấm toan như điểm dừng chân của cuộc đời, không phải bàn đạp hay sản phẩm để tiến lên. Các bức tranh dày đặc chi tiết, tỉ mỉ về kỹ thuật, tốn nhiều tháng, nhiều năm để hoàn thành. Chúng được vẽ ở những khổ lớn, khó sưu tập, với ưu tiên: kể lại những giấc mơ về Đất Mẹ.

Trong trường phái siêu thực, có một nhánh được định danh là “Siêu thực hiện thực” (Veristic Surrealism). Những tác phẩm vẫn là kết quả của tiềm thức, giấc mơ và trí tưởng tượng, không tuân theo logic thông thường của thế giới thực. Nhưng dù được sắp đặt phi lý, các đối tượng của siêu thực hiện thực vẫn được vẽ chi tiết, chân thực và có thể nhận diện.

Trường phái siêu thực cho các tác giả quyền bóp méo và làm biến dạng chủ thể - nhằm biểu đạt tối đa thế giới nội tâm của họ. Nhưng có một số người vẫn đặc tả chính xác lại hình dáng của những cơ thể con người, nhành cây và cánh chim. Nguyễn Như Đức là một họa sĩ như thế.

Vì giấc mơ của Nguyễn Như Đức không xa rời hiện thực cuộc sống của chính anh. Đó không phải là những ẩn dụ lớn lao của vũ trụ, mà là giấc mơ đơn giản của kiếp người. Trước khi là một nghệ sĩ, Đức Bẹt là một người đàn ông 45 tuổi đã nếm đủ thăng trầm và lưu lạc. Những cánh tay, những bầu ngực, những gương mặt anh vẽ trong tranh là những điều đã cho Đức chốn để trở về. Những nhành cây, quả chín, đám mây là những điều đã cho Đức nơi để nương náu. Đó là Đất Mẹ trong anh.

“Ý niệm về Đất Mẹ đã được khám phá nhiều lần trong hội họa Việt Nam, bởi rất nhiều trường phái và phong cách. Nhưng trường phái siêu thực hấp dẫn tôi, bởi nó cho phép tôi tạo ra một vũ trụ không biên giới, chứa đựng mọi ý niệm dù mơ hồ nhất về Đất Mẹ”, Nguyễn Như Đức chia sẻ.

SiLart Station là đơn vị tổ chức và giám tuyển triển lãm cá nhân “Đất Mẹ” của họa sỹ Nguyễn Như Đức, khai mạc vào ngày 03 tháng 7 năm 2025 tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam (Hà Nội), và tiếp tục hành trình vào TP.HCM tại Chillala – House of Art vào ngày 01 tháng 8 năm 2025.

Triển lãm trưng bày với 30 tác phẩm, tiếp nối ở 02 địa điểm:

- Thông tin triển lãm Hà Nội - T.P Hồ Chí Minh

📍 Địa điểm: Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam 66 phố Nguyễn Thái Học, phường Điện Biên, quận Ba Đình, Hà Nội Thời gian: 03/7 – 9/7/2025

📍 Địa điểm: Chillala – House of Art 75 Xuân Thủy, phường Thảo Điền, TP. Thủ Đức, TP.HCM Thời gian: 01/8 – 10/8/2025