Những vấn đề chính sẽ được thảo luận tại COP28
Sau một năm nắng nóng và hạn hán kỷ lục, hội nghị thượng đỉnh về khí hậu của Liên hợp quốc năm nay sẽ đưa ra một loạt vấn đề gây tranh cãi cho các quốc gia đang nỗ lực tìm ra điểm chung trong việc giải quyết biến đổi khí hậu.
Các vấn đề bao gồm cả việc có nên loại bỏ nhiên liệu hóa thạch hay không và cách tài trợ quá trình chuyển đổi năng lượng ở các nước đang phát triển. Đây là những vấn đề chính trong cuộc đàm phán COP28 kéo dài hai tuần bắt đầu từ ngày 30/11 tại Dubai.
Đánh giá tiến bộ khí hậu
Nhiệm vụ chính tại COP28 là lần đầu tiên đánh giá tiến độ của các nước trong việc đáp ứng mục tiêu của Thỏa thuận Paris 20 là hạn chế mức tăng nhiệt độ toàn cầu ở mức "dưới" 2 độ C, đồng thời hướng tới mục tiêu 1,5 độ C.
Với những nỗ lực toàn cầu đang có dấu hiệu bị tụt lại, các quốc gia sẽ cố gắng thực hiện quá trình "kiểm kê toàn cầu" này để thống nhất một kế hoạch đưa thế giới đi đúng hướng đáp ứng các mục tiêu về khí hậu, có thể bao gồm các bước khẩn cấp nhằm cắt giảm lượng khí thải CO2 hoặc thúc đẩy đầu tư vào công nghệ xanh.
Khi cuộc đàm phán COP28 bắt đầu, các quốc gia đang tranh cãi về việc liệu hoạt động này nên đặt trách nhiệm lên tất cả các quốc gia hay chỉ những quốc gia giàu có nhất thế giới phải hành động nhiều hơn vì họ đã thải ra lượng khí thải làm nóng hành tinh nhiều nhất trong lịch sử.
Các quốc gia dự kiến sẽ cập nhật các mục tiêu và kế hoạch cắt giảm khí thải quốc gia vào năm 2025.
Tương lai của nhiên liệu hóa thạch
Các cuộc đàm phán gay gắt nhất tại COP28 sẽ tập trung vào vai trò tương lai của nhiên liệu hóa thạch và liệu các quốc gia có nên cam kết bắt đầu loại bỏ dần việc sử dụng than, dầu và khí đốt phát thải CO2 hay không.
Tại COP26, các quốc gia đã đồng ý giảm dần việc sử dụng than, nhưng họ chưa bao giờ đồng ý từ bỏ tất cả nhiên liệu hóa thạch - nguồn phát thải chính khiến hành tinh nóng lên.
Mỹ, Liên minh châu Âu và nhiều quốc gia dễ bị tổn thương về khí hậu đang kiên quyết đạt được thỏa thuận COP28 cuối cùng, cam kết các nước loại bỏ dần nhiên liệu hóa thạch. Tuy nhiên, G20 đã không thống nhất được điểm này tại hội nghị thượng đỉnh vào tháng 7 và các nước trong đó có Nga cho biết họ sẽ phản đối việc loại bỏ dần nhiên liệu hóa thạch.
Trong khi Chủ tịch COP28, Sultan al-Jaber, cho biết việc giảm dần nhiên liệu hóa thạch là "không thể tránh khỏi", các nước đang chờ xem liệu UAE có thúc đẩy các quốc gia giàu dầu mỏ khác ủng hộ ý tưởng này tại COP28 hay không. Tiến sĩ Sultan al-Jaber đã phải đối mặt với những lời chỉ trích vì vai trò kép của mình là người đứng đầu công ty dầu khí nhà nước ADNOC của UAE và là Chủ tịch của các cuộc đàm phán về khí hậu.
Công nghệ giải quyết phát thải
UAE và các quốc gia khác có nền kinh tế phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch muốn COP28 tập trung vào các công nghệ mới được thiết kế để thu giữ và lưu trữ lượng khí thải CO2 dưới lòng đất.
Mặc dù Cơ quan Năng lượng Quốc tế cho biết những công nghệ giảm phát thải này rất quan trọng để đáp ứng các mục tiêu về khí hậu toàn cầu, nhưng chúng cũng rất tốn kém và hiện chưa được sử dụng trên quy mô lớn. Trong khi đó, EU và các nước khác lo ngại chúng sẽ được sử dụng để biện minh cho việc tiếp tục sử dụng nhiên liệu hóa thạch.
Tăng cường năng lượng sạch
Các quốc gia sẽ xem xét đặt mục tiêu tăng gấp ba công suất năng lượng tái tạo và tăng gấp đôi mức tiết kiệm năng lượng vào năm 2030 - đề xuất được đưa ra bởi Liên minh châu Âu, Mỹ và Chủ tịch COP28 của UAE.
Điều này có vẻ sẽ giành được sự ủng hộ rộng rãi, với các nền kinh tế lớn của G20, bao gồm cả Trung Quốc đã ủng hộ mục tiêu năng lượng tái tạo. Tuy nhiên, EU và một số quốc gia dễ bị tổn thương về khí hậu nhất quyết kết hợp cam kết tăng cường năng lượng tái tạo với việc loại bỏ dần nhiên liệu hóa thạch.
Nguồn tài chính giải quyết biến đổi khí hậu
Việc giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu và những hậu quả của nó sẽ cần một lượng đầu tư đáng kinh ngạc - nhiều hơn số ngân sách mà thế giới đã dự trù cho đến nay.
Theo Liên hợp quốc, các nước đang phát triển sẽ cần ít nhất 200 tỷ USD mỗi năm vào năm 2030 để thích ứng với những tác động ngày càng tồi tệ của khí hậu như nước biển dâng ở ven biển hoặc bão. Ngoài ra, họ sẽ cần nguồn tài trợ để giúp thay thế năng lượng gây ô nhiễm bằng các nguồn năng lượng sạch.
Ngoài ra còn có chi phí thiệt hại do thảm họa khí hậu gây ra. Tại COP28, các quốc gia sẽ được giao nhiệm vụ thành lập quỹ “bù đắp tổn thất và thiệt hại” để hỗ trợ giải quyết vấn đề này, quỹ mà các quốc gia đang phát triển cho rằng sẽ có thể huy động được ít nhất 100 tỷ USD vào năm 2030.
Những con số khổng lồ này khiến các cuộc đàm phán về khí hậu của Liên hợp quốc trở nên căng thẳng.
Các quốc gia dễ bị tổn thương muốn chi nhiều tiền hơn để thích ứng với một thế giới chắc chắn sẽ trở nên ấm hơn trong vài thập kỷ tới. Họ muốn các quốc gia giàu có, nơi mà lượng khí thải CO2 trong quá khứ chủ yếu gây ra biến đổi khí hậu, phải chi tiền.
EU và Mỹ cho biết sẽ rót tiền vào quỹ “bù đắp tổn thất và thiệt hại” khí hậu tại COP28, nhưng họ cũng nói về việc cần có sự đóng góp của các nguồn tài chính tư nhân. Các nước giàu cũng phải đối mặt với áp lực phải chứng minh rằng họ thực hiện cam kết tài trợ khí hậu - cung cấp 100 tỷ USD mỗi năm cho các nước đang phát triển.
Những kế hoạch và sáng kiến riêng
Ngoài các cuộc đàm phán chính thức của Liên hợp quốc, các chính phủ và công ty sẽ đưa ra thông báo của riêng họ.
Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất có kế hoạch triển khai cam kết tự nguyện từ các công ty dầu khí nhằm cắt giảm khí thải, nhằm đưa ngành công nghiệp nhiên liệu hóa thạch tham gia vào cuộc chiến chống biến đổi khí hậu.
Các sáng kiến khác sẽ được công bố bên lề COP28 bao gồm cam kết hạn chế phát thải khí metan gây hiệu ứng nhà kính, hạn chế phát thải từ điều hòa không khí và hạn chế tài chính tư nhân cho các nhà máy than.