Thờ cá Ông - Phong tục đẹp của người dân vùng biển
Dọc theo tuyến biển tỉnh Nghệ An, nhiều làng có miếu, hoặc lăng thờ cá Ông (tức cá Voi). Đây được xem là nét tiêu biểu đặc trưng nhất của văn hoá cư dân miền biển, được truyền từ đời này qua đời khác.
Chở che con người như huyền thoại giữa đời thường
Với quan niệm, khi gặp cá Ông chết và dạt vào bờ, ngư dân nơi đây xem đó là điềm lành, là phúc đến, bởi mảnh đất này được thần cá chọn làm nơi yên nghỉ, tin tưởng phó thác việc an táng, nên từ đó bà con đánh bắt thuận lợi, ra khơi vào lộng an toàn.
Do vậy, tại 3 lăng thờ cá Ông tại bờ biển xã Diễn Thịnh, huyện Diễn Châu (Nghệ An) không chỉ bà con ngư dân trong xã mà vào mỗi dịp lễ, Tết, mồng một hay ngày rằm đều có rất nhiều ngư dân khắp nơi về đây bày đồ lễ hương đăng, hoa quả cúng Ngư Ông.
Anh Phạm Việt Long – người dân xóm 2, xã Diễn Thịnh đến tạ lễ tại lăng cá Ông cho biết: “Diễn Thịnh đã có 4 cá Ông dạt vào bờ biển, trong đó 1 con được nhân dân cứu sống trở về biển, còn 3 con chết được xây lăng thờ cúng chu đáo. Theo kinh nghiệm, năm nào có cá về thì nghề biển sẽ được hơn, vạn chài ở trong huyện đến thắp hương coi như đó là vị thánh thần”.
Chị Hoàng Thị Hương chia sẻ, tháng nào gia đình chị cũng đến đây tạ ơn Ngư Ông đã che chở, phù hộ cho chồng con ra khơi an toàn, cuộc sống ấm no, hạnh phúc.
Người dân xã Diễn Ngọc, huyện Diễn Châu ngày nay vẫn kể cho nhau nghe những câu chuyện huyền bí thiêng liêng về cá Ông với những điềm báo mộng và che chở cho con người trên biển như huyền thoại giữa đời thường.
Năm 1984, một người dân địa phương ra khơi vớt được con cá Ông khá lớn, trên mình còn có chữ nho và những hàng tóc rất lạ, ngư dân đã đưa về và cùng bà con ở đây lập miếu thờ phụng. Miếu thờ Ngư ông ở xã Diễn Ngọc được ngư dân dựng lên, nằm ngay sát cửa sông Lạch Vạn nhìn ra biển. Và cứ thế theo thời gian, bà con ngư dân đã mang về miếu đến hơn chục bộ cốt cá ông để cất giữ. Để rồi mỗi người dân trước khi bước lên tàu ra biển, họ đều sắm lễ vật, dâng nén nhang thành kính kêu lên các vị thần hộ mạng, cầu mong cho thần linh giúp sóng yên biển lặng, mùa cá bội thu. Sau khi về, lại mua lễ vật, đến miếu thờ cá Ông để trả lễ biết ơn.
Báo hiệu điềm lành, gặp nhiều may mắn
Đến với miếu cá Ông ngày cuối năm, ngư dân Nguyễn Văn Chính – xóm Ngọc Văn, xã Diễn Ngọc cho hay: “Cá Ông mà về thì không thấy bão gió, ra khơi vào lộng thắng lợi, bà con biết ơn ngài che chở nên hương khói thường xuyên”.
Còn ông Thái Bá Tranh người trông coi miếu thờ cho biết: “Từ hồi xây lại miếu thờ này thì bà con phấn khởi, làm ăn thắng thế, vào ra cửa lạch an toàn được các ngài che chở phù hộ cho”.
Hiện nay, huyện Diễn Châu có 6 miếu, lăng mộ cá Ông trải dọc các xã ven biển, tập trung chủ yếu ở các xã: Diễn Thịnh, Diễn Ngọc, Diễn Bích và Diễn Kim. Mỗi nơi đều gắn với một câu chuyện, giá trị lịch sử, có vị trí đặc biệt trong đời sống tâm linh và tín ngưỡng của cộng đồng ngư dân.
Để tỏ lòng thành kính đối với cá Ông, vào dịp đầu năm mới, ngư dân vùng biển Diễn Ngọc đều tổ chức lễ hội cầu ngư một cách trang trọng, mang đậm chất tâm linh với mong muốn cầu cho một năm mới mưa thuận, gió hòa, trời yên, biển lặng, ngư dân ra khơi thuận buồm xuôi gió, đánh bắt đạt năng suất cao. Đây còn là dịp để bà con động viên nhau bám biển, giúp người dân địa phương gần gũi nhau hơn.
Ông Nguyễn Văn Dũng – Phó chủ tịch UBND xã Diễn Ngọc chia sẻ: “Lễ Cầu ngư hàng năm được tổ chức tại đền của xã đều được cán bộ, nhân dân, các chủ tàu thuyền đồng tình ủng hộ. Lễ diễn ra trong 2 ngày, là động lực rất lớn để ngư dân vượt qua rủi ro, đem lại sự may mắn.
Phong tục thờ cúng cá Ông đã thể hiện sự tri ân, khát vọng no đủ, thanh bình của ngư dân Diễn Châu. Đồng thời là nét sinh hoạt truyền thống tốt đẹp, giàu ý nghĩa trong đời sống văn hóa tâm linh của bà con vùng biển, giúp họ ngày càng thêm vui tươi và hạnh phúc ”.