Dự thảo Nghị quyết hướng dẫn một số quy định của Bộ luật Hình sự về tội vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy

Phạm vi điều chỉnh

Theo dự thảo, Nghị quyết này hướng dẫn áp dụng một số quy định tại Điều 313 của Bộ luật Hình sự số 100/20/QH13 được sửa đổi, bổ sung một số điều theo Luật số 12/2017/QH14 (sau đây gọi là Bộ luật Hình sự) về tội "Vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy".

Vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy quy định tại Điều 313 của Bộ luật Hình sự bao gồm: Các hành vi vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy theo quy định của Luật Phòng cháy, chữa cháy; Vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy theo quy định khác của pháp luật có liên quan.

Truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại các khoản 1, 2 và 3 Điều 313 của Bộ luật Hình sự khi có đủ các điều kiện sau đây:

(1) Người phạm tội thực hiện một trong các hành vi vi phạm hướng dẫn tại Điều 2 Nghị quyết này; (2) Có thiệt hại xảy ra theo quy định tại các khoản 1, 2 và 3 Điều 313 của Bộ luật Hình sự; (3) Hành vi vi phạm phải có mối quan hệ nhân quả với thiệt hại xảy ra. Thiệt hại xảy ra phải là kết quả tất yếu của hành vi vi phạm và ngược lại hành vi vi phạm là nguyên nhân gây ra thiệt hại.

Truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại khoản 4 Điều 313 của Bộ luật Hình sự:

1 “Có khả năng thực tế dẫn đến hậu quả” là trường hợp người thực hiện một trong các hành vi hướng dẫn tại Điều 2 của Nghị quyết này tất yếu sẽ xảy ra hậu quả quy định tại một trong các điểm a, b và c khoản 3 Điều 313 của Bộ luật Hình sự nếu không được ngăn chặn kịp thời.

2. “Ngăn chặn kịp thời” là trường hợp cơ quan, tổ chức, cá nhân khác thực hiện các biện pháp ngăn chặn như: dập tắt đám cháy, di chuyển chất nguy hiểm cháy ra khỏi nơi đông người, mang nguồn lửa, nguồn nhiệt ra khỏi nơi có quy định cấm… nhằm bảo đảm không xảy ra cháy hoặc có xảy ra cháy nhưng thiệt hại dưới mức quy định tại khoản 1 Điều 313 của Bộ luật Hình sự.

Ví dụ 1: Khi vào đổ xăng, A đang hút thuốc (lúc này tại cây xăng có 10 người). B yêu cầu A ra ngoài dập tắt thuốc nhưng A không thực hiện mà còn ném điếu thuốc lá đang cháy xuống đất làm lửa bùng cháy, ngay lập tức B đã dùng bình cứu hỏa để dập tắt đám cháy nên chưa có hậu quả xảy ra. Hành vi của A vi phạm quy định về “mang nguồn lửa vào nơi có quy định cấm lửa” và bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại khoản 4 Điều 313 của Bộ luật Hình sự.

Cũng được coi là “ngăn chặn kịp thời” đối với trường hợp người thực hiện hành vi vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy và đã bị cơ quan có thẩm quyền áp dụng biện pháp ngăn chặn đình chỉ hoạt động theo quy định tại Điều 29 của Luật Phòng cháy chữa cháy nhưng vẫn cố tình vi phạm.

Ví dụ 2: Công ty A là chủ đầu tư xây dựng Tòa chung cư B, cao 30 tầng có tổng khối tích 7.000m³. Sau khi chung cư xây dựng xong, Giám đốc Công ty A đã đưa chung cư vào sử dụng (cho 100 người vào ở) khi chưa có văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu về phòng cháy, chữa cháy của cơ quan có thẩm quyền. Căn cứ quy định tại Điều 29 của Luật Phòng cháy, chữa cháy, cơ quan có thẩm quyền ra quyết định đình chỉ hoạt động đối với Tòa chung cư B. Tuy nhiên, Giám đốc công ty A không chấp hành quyết định đình chỉ hoạt động. Hành vi không chấp hành quyết định đình chỉ hoạt động của Giám đốc Công ty A vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy và bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại khoản 4 Điều 313 của Bộ luật Hình sự.

Truy cứu trách nhiệm hình sự trong một số trường hợp cụ thể

Trường hợp người phạm tội thực hiện công việc bắt buộc phải tuân theo quy định về an toàn lao động, vệ sinh lao động, về an toàn ở nơi đông người nhưng trong quá trình thực hiện họ vi phạm quy định về an toàn lao động gây ra cháy và gây thiệt hại thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 313 của Bộ luật Hình sự mà không bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 295 của Bộ luật Hình sự.

Ví dụ: A được B thuê hàn mái nhà các phòng Karaoke. Trong quá trình hàn, A không trang bị tấm chắn tia kim loại nóng chảy bắn ra, đồng thời không theo dõi quá trình hàn một cách an toàn nên khi các hạt kim loại nóng mang nhiệt độ cao bắn ra xung quanh đã hình thành các đám cháy lớn gây thiệt hại về tài sản 1.000.000.000 đồng. Hành vi của A đã vi phạm quy định tại Mục 2.2.12 Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 03:2011/BLĐTBXH ngày 29/7/2011 của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội về an toàn lao động đối với máy hàn điện và công việc hàn điện. A bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 313 của Bộ luật Hình sự mà không bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 295 của Bộ luật Hình sự.

Trường hợp người phạm tội thực hiện nhiều lần hành vi phạm tội, nếu mỗi lần phạm tội đều chưa bị truy cứu trách nhiệm hình sự thì ngoài việc bị áp dụng khung hình phạt tương ứng với tổng số thiệt hại của các lần phạm tội, còn bị áp dụng tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự “phạm tội từ 02 lần trở lên” quy định tại điểm g khoản 1 Điều 52 của Bộ luật Hình sự.

Mai Đỉnh