Nghệ thuật Việt Nam thế kỷ 20 - Phiên đấu giá của nhà đấu giá Le Auction House

Theo tuyến tính thời gian, từ khi người Pháp đặt chân tới mảnh đất Đông Dương và tạo tiền đề cho nhiều văn nghệ sỹ ghi chép và sáng tác, tới sự ra đời của Trường Mỹ thuật L’ecole des Beaux Arts de l’Indochine, biến động thời cuộc nảy sinh ra lớp nghệ sỹ Khóa Kháng chiến và tới tận ngày nay khi hòa bình lập lại, đời sống nghệ thuật đón nhận nhiều tài năng hăng hái đóng góp sức sáng tạo của mình, phiên đấu của Le Auctions có sự xuất hiện của hơn 200 tác phẩm đa dạng đến từ các họa sỹ quan trọng, bao quát một giai đoạn đặc sắc của Mỹ thuật Việt Nam hiện đại.

Cụ thể, bắt đầu từ dấu mốc cuối thế kỷ 19, chuyến viễn chinh của Pháp tới phương Đông đã mở đường cho các cuộc du hành của họa sỹ, nhà thám hiểm, nhiếp ảnh, văn sĩ với mục đích truyền bá các thông tin về thuộc địa. Xét riêng các họa sỹ, họ đã đặt chân tới Việt Nam không chỉ để khám phá văn hóa, văn minh thuộc địa để về truyền bá tại Pháp, mà còn để lại những cống hiến quan trọng trong việc giảng dạy nghệ thuật cho người An Nam. Trong số đó có thể kể tới những tên tuổi các danh họa nổi bật như Victor Tardieu, Joseph Inguimberty, Alix Aymé, André Maire hay Evariste Jonchère,... Tại phiên đấu, các sáng tác của các họa sỹ Pháp như Victor Tardieu, Alix Aymé, André Maire, Jules Galand, Maurice Menardeau,... cũng được LE AUCTION HOUSE chắt lọc giới thiệu tới cộng đồng yêu nghệ thuật.

Đến Việt Nam trong khuôn khổ chương trình giải thưởng Đông Dương, Victor Tardieu là người mà sau này danh họa Trần Văn Cẩn từng nhắc tới rằng nếu không có vai trò cá nhân của ông thì hội họa Việt Nam đã đi theo một con đường khác. Năm 19, với bản đệ trình của Victor Tardieu tới toàn quyền Martial Merlin về sự cấp thiết phải mở một trường mỹ thuật tại Hà Nội, Trường Cao Đẳng Mỹ thuật Đông Dương (L'école des Beaux Arts de l'Indochine) chính thức được thành lập và bắt đầu tuyển sinh khoá 1 năm 1925. Sự ra đời của trường đã thúc đẩy nghệ thuật tạo hình nước ta bấy giờ bước ra khỏi giai đoạn khuyết danh và đào tạo ra các thế hệ nghệ sỹ chuyên nghiệp. Lần đầu tiên, không còn là “thợ sơn”, “thợ nề”, “thợ vẽ”, họ là họa sỹ, nhà điêu khắc, là nghệ sỹ. Từ đây, một loạt thế hệ họa sỹ quan trọng của mỹ thuật Việt Nam thế kỷ 20 được ghi nhận. Trong đó, tại phiên đấu “Nghệ thuật Việt Nam thế kỷ 20” sẽ không thể thiếu sự xuất hiện của 3 bộ tứ đặc biệt quan trọng theo học tại trường và có những đóng góp mang tính bản lề, định hình mỹ thuật nước nhà gắn liền với tính dân tộc như: Phổ - Thứ - Lựu - Đàm, Trí - Lân - Vân - Cẩn, Nghiêm - Liên - Sáng - Phái.

Phổ - Thứ - Lựu - Đàm bao gồm Lê Phổ, Mai Trung Thứ, Lê Thị Lựu, Vũ Cao Đàm là bốn học trò thừa hưởng nền giáo dục của Trường Mỹ thuật Đông Dương và di cư sang Pháp và tạo lập nên bộ tứ huy hoàng của hội họa nước nhà tại trời Âu. Đây đều là những tên tuổi tạo cho mình không chỉ dấu ấn riêng về nghệ thuật mà còn về cả sự sôi nổi trên thị trường giao dịch công khai cả trong nước và quốc tế trong suốt những năm gần đây. Trong danh mục được giới thiệu có sự xuất hiện của những chủ đề quan trọng như thiếu nữ bên hoa của Lê Phổ, đám trẻ hồn nhiên, thiếu nữ của Mai Trung Thứ, chân dung cô gái của Lê Thị Lựu cùng tình mẫu tử và trích đoạn “Truyện Kiều” của Vũ Cao Đàm.

Trí - Lân - Vân - Cẩn là bộ bốn họa sỹ đại thụ có nhiều đóng góp điển hình trong mỗi bước chuyển mình quan trọng của mỹ thuật nước nhà. Nguyễn Gia Trí với nguyện vọng phụng sự cho sơn mài đã cùng với một số họa sỹ khác phát triển chất liệu bản địa này đến thời cực thịnh (1938 - 1944), tiên phong nâng tầm sơn mài từ chất liệu sản xuất đồ thủ công mỹ nghệ trở thành một chất liệu sáng tác có tính nghệ thuật cao. Tiếp đến Nguyễn Tường Lân là họa sỹ có khả năng đưa các màu nguyên chất vào tranh nhưng vẫn giữ được một tổng thể đẹp nhã nhặn và thanh lịch. Tô Ngọc Vân và Trần Văn Cẩn là những người có tài vẽ sơn dầu, từng đảm trách cương vị hiệu trưởng Trường Mỹ thuật Việt Nam và đau đáu dựng xây nền hội họa Việt Nam có tính chất dân tộc trên tinh thần vẫn lĩnh hội cái hay của hội họa phương Tây.

Bộ tứ họa sỹ đặc biệt tiếp theo là Nghiêm - Liên - Sáng - Phái. Mỗi người một hướng đi riêng đã có những đóng góp không nhỏ trong việc xây dựng cảnh quan nghệ thuật Việt Nam nửa sau thế kỷ 20. Trong đó có một Nguyễn Tư Nghiêm mải mê “đi tìm nơi dân tộc và thấy trong dân tộc có nhân loại và hiện đại”, một Dương Bích Liên tinh ý phiêu bồng với chân dung thiếu nữ, một Nguyễn Sáng sục sôi cống hiến các tác phẩm mang đầy khí phách về cách mạng và xây dựng đất nước cùng một Bùi Xuân Phái đã cất giấu ký ức bồi hồi của nhiều người trong những mảng màu và nét vẽ phố phường Hà Nội.

Ngoài ra, các tác phẩm của các họa sỹ tài năng khác từng theo học Trường Mỹ thuật Đông Dương như Nguyễn Văn Tỵ, Tôn Thất Đào, Đỗ Đình Hiệp, Phạm Văn Đôn, Trần Văn Thọ, Trần Duy, Jean Võ Lăng, Nguyễn Như Huân, cũng được nhà đấu giá giới thiệu trong phiên đấu.

Sau khi Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương tại Hà Nội đóng cửa năm 1945 do Nhật đảo chính Pháp, có một khóa học mang tên Khóa Kháng chiến đã được thành lập và được lãnh đạo bởi hiệu trưởng Tô Ngọc Vân. Trường Mỹ thuật Kháng chiến tuyển sinh tổng cộng 2 đợt vào tháng 1/1950 và tháng 8/1950. Kể cả trường hợp đặc cách, khóa này có 22 học trò, trong đó có bốn người sau này đã tạo lập nên bộ tứ nổi bật trưởng thành từ Khóa Kháng chiến là Lưu Công Nhân, Lê Huy Hòa, Trần Lưu Hậu, Nguyễn Trọng Kiệm. Trong khuôn khổ phiên đấu, các bức vẽ về phong cảnh, thiếu nữ từ bộ tứ này cùng một số gương mặt khác của Khóa Kháng chiến như Mai Long, Linh Chi, Trần Đông Lương,… cũng được liệt kê trong danh mục. Họ là nhiều cá tính riêng biệt đều trưởng thành từ Khóa Kháng chiến và cống hiến tận tuỵ cho sự phát triển của mỹ thuật hiện đại nước nhà.

Đặc biệt, tại phiên đấu đấu giá Nghệ Thuật Việt Nam Thế Kỷ 20 còn có các sáng tác của điêu khắc gia Điềm Phùng Thị, họa sỹ Lê Bá Đảng, Lê Văn Xương, Nguyễn Huyến, Tú Duyên, Nguyễn Quang Mậu, Trần Hà, Đinh Minh, Phạm Đăng Trí, và một số sáng tác của họa sỹ đương đại nổi lên hậu thời kỳ Đổi Mới như Đặng Xuân Hòa, Phạm An Hải, Bùi Hữu Hùng cùng nhiều họa sỹ nổi bật khác.

Đóng góp thêm một sự kiện sôi nổi cho thị trường nghệ thuật Việt mặc dù nhiều thách thức vẫn còn chờ phía trước, LE AUCTION HOUSE hướng tới minh bạch công khai thông tin tác phẩm trước khi đấu giá và tạo ra thêm một nền tảng uy tín, nguồn gốc chất lượng, đảm bảo quyền lợi của nhà sưu tập, nhà bảo trợ và bạn bè yêu nghệ thuật. Nắm giữ nhiều lợi thế về nhiều mặt khi tổ chức phiên đấu cùng nguồn tác phẩm phong phú, LE AUCTION HOUSE lựa chọn các tác phẩm với mức ước tính giá hợp lý, đồng thời cũng tổ chức trưng bày để thuận tiện cho nhà sưu tập được xem tranh trực tiếp. LE AUCTION HOUSE nhận sự kỳ vọng để trở thành một nhà đấu giá Việt đủ tầm, uy tín, có tiềm năng phát triển trong tương lai, đồng thời mở rộng thêm mạng lưới nhà sưu tập trong nước và quốc tế tìm mua các tác phẩm đến từ Việt Nam. Đại diện phía LE AUCTION HOUSE cũng chia sẻ rằng toàn thể đội ngũ giàu chuyên môn và tâm huyết đã dày công chuẩn bị lịch trình đấu giá cho cả năm 20 và đặt nhiều kỳ vọng vào thị trường các năm kế tiếp.

PV