Lễ hội Minh thề - lời thề liêm chính vang vọng ngàn năm

Theo sử sách, vào năm 61, Thái Hoàng Thái Hậu Vũ Thị Ngọc Toản (vợ của Thái Thượng Hoàng Mạc Đăng Dung) lập ra ấp Lan Niểu (nay là làng Hòa Liễu, xã Thuận Thiên). Bà quyên góp tu tạo ngôi chùa cổ Thiên Phúc Tự (nay là chùa Hòa Liễu).

Sau khi tu tạo, phần kinh phí quyên góp còn dư, bà đã cho mua hơn 47 mẫu ruộng để chia cho dân cày và một phần làm ruộng công.

Theo đó, những người sử dụng ruộng công sẽ phải trả lại một phần hoa màu theo quy định để làm quỹ dự trữ dùng vào việc cứu đói, giúp những người có hoàn cảnh khó khăn.

Để đề phòng tư lợi, Thái Hoàng Thái Hậu cùng dân làng đã lập ra Hịch văn Hội Minh thề với lời thề lấy chí công làm trọng, không xâm phạm của công.

Lễ hội Minh thề đã ra đời từ đó và truyền lại cho đến ngày nay.

Đến thế kỷ XIX, triều đình nhà Nguyễn đã sắc phong bốn chữ vàng “Mỹ tục khả phong” cho Lễ hội Minh thề.

Năm 1993, khu đền chùa Hòa Liễu được công nhận là di tích lịch sử cấp Quốc gia.

Dù trải qua nhiều biến động lịch sử, lễ hội vẫn được gìn giữ và tổ chức hàng năm, thu hút đông đảo người dân, khách thập phương tham dự.

Năm nay, Lễ hội Minh thề diễn ra trong 3 ngày (từ ngày 11-13/2/2025 - tức ngày 14-16 tháng Giêng năm Ất Tỵ).

Sau lễ dâng hương, hoa, dâng rượu, dâng nước tế Thần, vị Chủ lễ đứng trước đài thề đọc Hịch văn Minh thề, rằng: "Nếu lấy của công làm việc công được thần linh ủng hộ. Nhược bằng, có lòng tham, lấy của công về làm của tư, nguyện cầu thần linh đả tử. Trên từ cụ già, dưới đến 18 tuổi ở dân thôn, trong làng vườn tược buồng cau, trái chuối, ngoài đồng lúa mạ, hoa màu, mọi người đều chính trực, không tham lam vơ vét. Người nào tà tâm trộm cắp của nhau, nguyện cầu thần linh đả tử".

Những lời Hịch văn Minh thề ngắn gọn, súc tích nhưng đã nêu bật được giá trị đạo đức, sự chính trực, liêm khiết.

Khi làm lễ tuyên thệ, một con dao thiêng được trao cho chủ lễ. Chủ lễ dùng con dao này vẽ một vòng tròn tượng trưng trước đài thề và cắm dao vào chính giữa vòng tròn ấy rồi dùng con dao thiêng này cắt tiết gà.

Nghi lễ cắt tiết gà để uống máu ăn thề diễn ra cầu kì theo quy định truyền thống từ ngàn đời. Máu gà trống được hòa vào bình rượu lớn, mỗi người truyền tay nhau uống một ngụm khẳng định sự đoàn kết thực hiện đúng lời thề. Tiết gà được pha với rượu chia đều cho mỗi người một chén nhỏ như thể hiện sự đồng tâm của cả cộng đồng.

Theo các cụ cao niên trong làng, máu linh kê rất linh thiêng vì từ xưa gà là linh vật có thể liên thông giữa trời và đất, ánh sáng và màn đêm bằng tiếng gáy. Do đó, gà trống hành lễ phải có đặc điểm: lông vàng, chân vàng, mỏ đỏ, mào cờ.

Với ý nghĩa sâu sắc và bề dày lịch sử, năm 2017, Lễ hội Minh thề đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Lễ hội Minh thề chính là một minh chứng sống động cho tinh thần liêm chính, góp phần giữ gìn và phát huy những giá trị đạo đức tốt đẹp trong đời sống người dân.

Văn Cng