Việc chỉ định chủ tịch tỉnh sẽ được quy định tại nghị quyết sửa Hiến pháp
Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật - Tư pháp Nguyễn Phương Thủy, việc chỉ định chủ tịch tỉnh, xã sau sáp nhập đã được Bộ Chính trị kết luận và sẽ được ghi tại nghị quyết sửa đổi Hiến pháp để có cơ sở pháp lý thực hiện.
Chiều 04/5, tại Hà Nội, Văn phòng Quốc hội đã họp báo về Chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV. Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Lê Quang Tùng chủ trì họp báo.
Chỉ thực hiện trong năm 2025
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Phương Thủy trả lời báo chí về việc Quốc hội, Ủy ban Thường vụ sẽ giám sát việc này như thế nào để việc chỉ định nhân sự lãnh đạo cấp tỉnh đảm bảo công tâm, khách quan, chọn đúng người, đúng việc? Ngoài ra Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng cho phép chỉ định nhân sự không là đại biểu HĐND giữ các chức danh lãnh đạo HĐND cấp tỉnh.
Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Phương Thủy, cơ chế chỉ định nhân sự tại các đơn vị sau sắp xếp là “nội dung đã được xem xét và các cấp có thẩm quyền nghiên cứu, thảo luận, quyết định”.
Kết luận 0 của Bộ Chính trị đã nêu rõ yêu cầu trong lần sắp xếp đơn vị hành chính này sẽ thực hiện cơ chế chỉ định, bổ nhiệm người giữ các chức vụ trong HĐND, UBND tại các đơn vị sau sắp xếp thay cho việc HĐND thực hiện bầu theo cách thông thường theo quy định. Đồng thời có thể chỉ định nhân sự không phải là đại biểu HĐND có thể làm lãnh đạo HĐND cấp tỉnh, xã.
Phó Chủ nhiệm Nguyễn Phương Thủy khẳng định, đây là cơ chế trước đây chưa thực hiện, nhưng lần sắp xếp này có những điểm khác so với những lần sắp xếp cấp huyện, xã giai đoạn 2019 - 2021 và 2023 - 2025.
Lần này ngoài việc nhập các xã, tỉnh thì còn thực hiện chủ trương rất lớn là không tổ chức cấp huyện. Do đó, các cơ quan thuộc chính quyền địa phương cấp huyện sẽ kết thúc hoạt động cùng thời gian nhập các tỉnh, xã.
Để đáp ứng yêu cầu bố trí, sắp xếp cán bộ, đặc biệt là cán bộ đang công tác ở cấp huyện, làm việc ở cơ quan, đơn vị mới và khai thác tối đa nguồn nhân lực hiện có, Bộ Chính trị đã có chỉ đạo trong lần sắp xếp này sẽ thực hiện cơ chế chỉ định người giữ chức vụ lãnh đạo ở các cơ quan HĐND, UBND tại các cơ quan, đơn vị sắp xếp.
“Việc này chỉ thực hiện trong năm 2025, với lần thực hiện sắp xếp quy mô lớn như thế này, còn các lần về sau sẽ thực hiện cơ chế bình thường là HĐND bầu UBND, bầu các chức danh trong HĐND. Việc này sẽ được ghi nhận trong nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 tại điều khoản chuyển tiếp, làm cơ sở cho thực hiện", bà Thủy thông tin.
Theo Kết luận 0 của Bộ Chính trị, khi thực hiện việc hợp nhất, sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh hoặc thành lập mới đơn vị hành chính cấp xã thì không bầu cử các chức danh chủ tịch, phó chủ tịch HĐND, UBND; trưởng, phó đoàn đại biểu Quốc hội; trưởng các ban của HĐND và ủy viên UBND theo quy định, mà giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Thủ tướng, thường trực HĐND cấp tỉnh, cấp xã căn cứ thông báo của cấp ủy có thẩm quyền quản lý cán bộ, tiến hành chỉ định, bổ nhiệm nhân sự đảm nhiệm các chức danh liên quan nêu trên. Trường hợp đặc biệt, cho phép chỉ định nhân sự không phải là đại biểu HĐND giữ các chức danh lãnh đạo HĐND cấp tỉnh, cấp xã mới thành lập. Ngoài ra, theo Hướng dẫn 31 của Ban Tổ chức Trung ương, sau sáp nhập, Ban Tổ chức Trung ương sẽ tham mưu, trình Bộ Chính trị, Ban Bí thư thành lập đảng bộ các tỉnh, thành phố, chỉ định ban chấp hành, ban thường vụ, bí thư, phó bí thư... nhiệm kỳ 2020 - 2025.
Rút ngắn nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV
Về việc rút ngắn nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV và tiến hành bầu cử Quốc hội khóa XVI, HĐND nhiệm kỳ 2026 - 2031 sớm, Phó Chủ nhiệm Nguyễn Phương Thủy cho biết, “việc rút ngắn nhiệm kỳ Quốc hội nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Đây cũng là vấn đề được đặt ra ở nhiều nhiệm kỳ trước”.
Bà Thủy thông tin, sau khi Đại hội Đảng kết thúc, thông thường vào tháng 1, công tác bầu cử được tiến hành vào cuối tháng 5, “tức có 4 tháng tiến hành các công việc liên quan để bầu cử đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND và kiện toàn nhân sự cấp cao của Nhà nước”. Tuy nhiên, thời gian 04 tháng là khá dài. Do thực hiện yêu cầu sắp xếp tổ chức bộ máy, hoàn thiện sớm về mặt nhân sự cấp cao của Nhà nước, gắn với kiện toàn nhân sự trong Đảng “Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét và nhất trí chủ trương báo cáo Quốc hội việc rút ngắn khoảng 3 tháng nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV và nhiệm kỳ HĐND các cấp, để làm sao cho cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội, HĐND lần tới tiến hành gần nhất có thể sau khi kết thúc Đại hội Đảng toàn quốc. Như thế thuận lợi hơn trong kiện toàn bộ máy và nhân sự của Nhà nước”.
Hiện Luật Bầu cử đang được sửa đổi theo hướng đơn giản hóa các khâu, các bước tiến hành bầu cử, rút ngắn thời gian thực hiện để công tác bầu cử khẩn trương, thuận lợi nhưng vẫn đáp ứng yêu cầu đảm bảo quyền công dân về bầu cử và ứng cử.