Chủ tịch Quốc hội: Xác định công tác xây dựng và thi hành pháp luật là “đột phá của đột phá”

Sáng 18/5, Bộ Chính trị, Ban Bí thư tổ chức Hội nghị toàn quốc quán triệt và triển khai thực hiện Nghị quyết số 66 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới và Nghị quyết số 68 về phát triển kinh tế tư nhân.

Tại Hội nghị, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã trình bày chuyên đề "Nội dung trọng tâm, cốt lõi của Nghị quyết số 66 ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới và kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết số 66".

Trong báo cáo, Chủ tịch Quốc hội đã tập trung làm rõ một số vấn đề về tầm quan trọng, ý nghĩa của việc ban hành Nghị quyết 66; những mặt được, những mặt tồn tại, hạn chế trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật thời gian qua; những nội dung trọng tâm, cốt lõi Nghị quyết 66, bao gồm quan điểm chỉ đạo, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp.

Nhiều văn bản quy phạm pháp luật còn mang nặng tính mệnh lệnh

Theo Chủ tịch Quốc hội, việc ban hành Nghị quyết 66 là đòi hỏi khách quan của tiến trình đổi mới, nhằm tạo đột phá nâng cao chất lượng và hiệu quả của công tác xây dựng và thi hành pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển trong kỷ nguyên mới vươn mình giàu mạnh, thịnh vượng của đất nước.

Trong những năm qua, công tác xây dựng và thi hành pháp luật đã đạt được những kết quả quan trọng, góp phần tạo nền tảng pháp lý cho sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước.

Hệ thống pháp luật Việt Nam đã được hình thành tương đối đồng bộ, bao trùm hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội; Chất lượng văn bản quy phạm pháp luật đã được nâng lên; Quy trình xây dựng pháp luật ngày càng chặt chẽ, khoa học; Công tác tổ chức thi hành pháp luật đã có những chuyển biến tích cực, góp phần quan trọng vào việc giữ vững ổn định chính trị, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế...

Bên cạnh những kết quả đạt được, Chủ tịch Quốc hội cũng chỉ ra công tác xây dựng và thi hành pháp luật vẫn còn không ít tồn tại, hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Trong đó, tư duy xây dựng pháp luật trong một số lĩnh vực còn thiên về quản lý, chưa chú trọng đúng mức đến thúc đẩy phát triển, chưa tạo động lực đổi mới sáng tạo. Nhiều văn bản quy phạm pháp luật còn mang nặng tính mệnh lệnh hành chính, quy định chi tiết "được làm gì, không được làm gì", thiếu linh hoạt, không theo kịp sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ, thị trường và các mô hình kinh doanh mới.

Tình trạng quy định pháp luật chồng chéo, mâu thuẫn, thiếu đồng bộ, không rõ ràng chưa được khắc phục triệt để, gây khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện. Việc phân cấp, phân quyền trong nhiều lĩnh vực chưa đủ mạnh, triệt để, thiếu rõ ràng về trách nhiệm và thẩm quyền; thủ tục hành chính còn rườm rà, phức tạp, gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp...

Theo thống kê của Bộ Tư pháp, có tới 32% số văn bản quy phạm pháp luật ban hành trong 5 năm gần đây đã phải sửa đổi, bổ sung trong vòng 2 năm sau khi có hiệu lực.

Khuyến khích sáng tạo, khơi thông nguồn lực phát triển

Khái quát 5 quan điểm chỉ đạo nêu tại Nghị quyết 66, trong đó, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh phải xác định công tác xây dựng và thi hành pháp luật là "đột phá của đột phá" trong hoàn thiện thể chế phát triển đất nước, phải thay đổi toàn diện cả tư duy và cách thức triển khai công tác xây dựng và thi hành pháp luật.

Theo đó, phải bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng trong công tác xây dựng pháp luật, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thi hành pháp luật; xây dựng pháp luật phải bám sát thực tiễn; nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật, tập trung xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật, bảo đảm thượng tôn Hiến pháp và pháp luật, bảo đảm gắn kết chặt chẽ giữa xây dựng với thi hành pháp luật; xác định rõ đầu tư cho công tác xây dựng chính sách, pháp luật là đầu tư cho phát triển..., Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Nghị quyết cũng đặt ra mục tiêu trung hạn và dài hạn cụ thể cho công tác xây dựng và thi hành pháp luật, hướng đến việc xây dựng một hệ thống pháp luật dân chủ, công bằng, đồng bộ, hiện đại, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước đến mốc thời gian thực hiện 2 mục tiêu chiến lược 100 năm mà Đảng ta đã đề ra là năm 2030 và năm 2045.

Nhằm tiếp tục phát huy những kết quả đạt được, khắc phục những tồn tại, hạn chế và trên cơ sở các quan điểm chỉ đạo, mục tiêu đã đề ra, Chủ tịch Quốc hội cũng cho biết, Nghị quyết 66 xác định 7 nhóm nhiệm vụ, giải pháp cần tập trung thực hiện trong thời gian tới.

Cụ thể, một điểm nhấn quan trọng là đổi mới căn bản tư duy xây dựng pháp luật. Pháp luật phải thể chế hóa đầy đủ, kịp thời chủ trương của Đảng; xuất phát từ lợi ích toàn cục của đất nước, ưu tiên bảo đảm quyền con người và quyền công dân.

Theo Chủ tịch Quốc hội, luật pháp được xác định là lợi thế cạnh tranh của đất nước, do đó Nghị quyết yêu cầu dứt khoát từ bỏ tư duy “không quản được thì cấm”, thay vào đó phải khuyến khích sáng tạo, khơi thông nguồn lực phát triển.

Các quy định pháp luật cần ổn định, đơn giản, dễ hiểu, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm. Công tác xây dựng pháp luật được yêu cầu phải rất chủ động trong nghiên cứu chiến lược và tham khảo có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế, nhằm tăng tính dự báo, nâng cao chất lượng chính sách.

Đặc biệt, Nghị quyết 66 cũng đặt ra yêu cầu công tác thi hành pháp luật phải đột phá. Pháp luật được thực thi công bằng, nghiêm minh, nhất quán và kịp thời, luôn gắn chặt với quá trình xây dựng pháp luật. Nghị quyết yêu cầu phát huy tinh thần phục vụ nhân dân của công chức, bảo đảm quan điểm “người dân và doanh nghiệp được làm những gì luật không cấm”.

Nghị quyết yêu cầu cắt giảm tối đa điều kiện kinh doanh, giảm chi phí tuân thủ; bảo đảm quyền tự do kinh doanh, quyền sở hữu tài sản và bình đẳng giữa các thành phần kinh tế; coi khu vực kinh tế tư nhân là động lực quan trọng nhất của nền kinh tế, tạo điều kiện cho doanh nghiệp tư nhân tiếp cận dễ dàng nguồn vốn, đất đai, nhân lực chất lượng cao.

Thi hành pháp luật ưu tiên thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đồng thời chú trọng các lĩnh vực thiết yếu như an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường, an ninh mạng.

Về những nội dung, nhiệm vụ trọng tâm trong việc triển khai thực hiện Nghị quyết 66 đối với Quốc hội, Chính phủ, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, trên cơ sở các nhóm nhiệm vụ, giải pháp được đề ra trong Nghị quyết, Đảng ủy Quốc hội, Đảng ủy Chính phủ đã ban hành chương trình, kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết số 66-NQ/TW xác định toàn diện các nội dung, nhiệm vụ cần triển khai và phối hợp triển khai thực hiện.

Kết luận phần trình bày chuyên đề, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng, để đạt được các mục tiêu đột phá mà nghị quyết đề ra đòi hỏi mỗi cơ quan, tổ chức, mỗi cán bộ, đảng viên phải nêu cao tinh thần trách nhiệm, đổi mới phương thức lãnh đạo và thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp một cách chủ động, sáng tạo, thực chất.

Theo Chủ tịch Quốc hội, thời gian không chờ đợi, chúng ta phải khẩn trương hành động để hoàn thành nhiệm vụ, trước mắt là khắc phục ngay các vướng mắc pháp luật và lâu dài, là xây dựng thể chế hiện đại, quy chuẩn.

Duy Tuấn - Hữu Tuấn- Mai Đỉnh