Đề xuất bổ sung hình phạt tù chung thân không xét giảm án

Trình bày tờ trình, Đại tướng Lương Tam Quang, Bộ trưởng Bộ Công an cho biết, sau hơn 8 năm thi hành, Bộ luật Hình sự năm 20 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) đã bộc lộ nhiều vướng mắc. Trong đó, các quy định về hình phạt tử hình còn nhiều bất cập; một số quy định chưa hợp với tình hình kinh tế - xã hội và thực tiễn công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm.

Về hình phạt, Bộ Công an đề xuất bổ sung hình phạt tù chung thân không xét giảm án là hình phạt chính. Đồng thời bổ sung các nội dung có liên quan đến việc bổ sung hình phạt này (phân loại tội phạm, quyết định hình phạt trong trường hợp phạm nhiều tội, quyết định hình phạt trong trường hợp chuẩn bị phạm tội, phạm tội chưa đạt, thời hiệu thi hành bản án, giảm mức hình phạt đã tuyên, xóa án tích).

Đi kèm với đề xuất này, Bộ Công an dự kiến bỏ hình phạt tử hình và thay thế bằng hình phạt tù chung thân không xét giảm án. Theo dự thảo luật, Bộ Công an dự kiến bỏ hình phạt tử hình tại 8/18 với tội danh có khung hình phạt tử hình ở bộ luật hiện hành.

Theo đó, các tội danh bỏ tử hình gồm: Tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân; tội gián điệp; tội phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của Việt Nam; tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh; tội vận chuyển trái phép chất ma túy; tội tham ô tài sản; tội nhận hối lộ; tội phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược.

Ngoài ra, dự thảo luật bổ sung trường hợp không thi hành án tử hình đối với người mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối, người nhiễm HIV đã chuyển giai đoạn AIDS, đang có nhiễm trùng cơ hội.

Đáng chú ý, dự thảo Bộ luật Hình sự nâng mức phạt tiền lên gấp 2 lần so với quy định hiện hành đối với tội sản xuất, buôn bán hàng giả, tội sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm, tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh... Dự thảo luật cũng tăng mức hình phạt tiền gấp 2 lần so với quy định hiện hành đối với các tội danh tham nhũng.

Thẩm tra dự thảo Bộ luật Hình sự, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp và Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, về bỏ hình phạt tử hình với 8 tội danh có 2 loại ý kiến.

Thứ nhất, tán thành việc bỏ hình phạt tử hình và thay thế bằng hình phạt tù chung thân không xét giảm án tại 8 tội danh có khung hình phạt tử hình như đề xuất của Chính phủ.

Thứ hai, tán thành chủ trương tiếp tục xem xét bỏ hình phạt tử hình ở các tội danh còn hình phạt này trong Bộ luật Hình sự. Tuy nhiên, cần cân nhắc kỹ, tránh tác động tới hiệu quả răn đe, phòng ngừa và xử lý tội phạm. Theo đó, đề nghị cân nhắc thận trọng việc bỏ hình phạt tử hình đối với tội tham ô, tội nhận hối lộ, tội vận chuyển trái phép chất ma túy.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp và Pháp luật Hoàng Thanh Tùng, đa số ý kiến trong Ủy ban này tán thành với loại ý kiến thứ hai.

Về bổ sung hình phạt tù chung thân không xét giảm án là hình phạt chính với 18 tội danh, theo ông Tùng cũng có 2 loại ý kiến.

Loại thứ nhất tán thành việc bổ sung hình phạt tù chung thân không xét giảm án đối với 18 tội danh như quy định của dự luật. Một số ý kiến đề nghị rà soát tất cả các tội đặc biệt nghiêm trọng, trong đó có các tội có quy định hình phạt tử hình trước thời điểm năm 20 để quy định bổ sung hình phạt tù chung thân không xét giảm án, bảo đảm tính đồng bộ trong chính sách hình sự.

Thứ hai, tán thành quan điểm của Chính phủ về yêu cầu kết hợp đồng bộ giữa việc tiếp tục bỏ hình phạt tử hình với việc bổ sung các biện pháp xử lý nghiêm khắc.

Tuy nhiên, theo ông Tùng, việc bổ sung hình phạt tù chung thân không xét giảm án như một hình phạt độc lập trong hệ thống hình phạt là không hợp lý. Bởi thực tế hình phạt mới này không khác biệt nhiều với so với hình phạt tù chung thân.

Ông Tùng nhấn mạnh, quy định này tạo ra sự thiếu nhất quán trong chính sách hình sự và làm giảm tính hiệu quả áp dụng hình phạt. Do đó, có ý kiến đề nghị không bổ sung hình phạt này mà nên xem xét sửa đổi, bổ sung theo hướng bổ sung quy định các trường hợp không xét giảm án đối với người bị kết án tù chung thân, tương tự như quy định của Luật Đặc xá về các trường hợp không được đề nghị đặc xá.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp và Pháp luật Hoàng Thanh Tùng thông tin, đa số ý kiến của Ủy ban tán thành loại ý kiến thứ nhất.

Duy Tuấn - Hữu Tuấn