Luật hóa việc sắp xếp lại các tổ chức thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam
Tiếp tục chương trình làm việc Kỳ họp thứ 9, sáng 21/5, các đại biểu Quốc hội đã nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Công đoàn, Luật Thanh niên và Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở.
Trình bày tờ trình, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam Đỗ Văn Chiến cho biết, Dự thảo luật quy định vị trí, vai trò, nguyên tắc tổ chức, hoạt động và tổ chức bộ máy của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, trong đó khẳng định Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là một bộ phận của hệ thống chính trị của Việt Nam.
Mặt trận giữ vai trò chủ trì, các tổ chức chính trị - xã hội cùng với các tổ chức thành viên khác phối hợp, đồng thời phát huy sự chủ động, sáng tạo của mỗi tổ chức trong hiệp thương dân chủ, thống nhất hành động.
Các tổ chức chính trị - xã hội, các hội do Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ là các tổ chức thành viên trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, được tổ chức và hoạt động thống nhất trong Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Quy định này thực hiện theo điều 9, điều 10 Hiến pháp 2013 (sau sửa đổi, bổ sung).
Ngoài ra, Dự thảo luật cũng quy định về tổ chức Mặt trận Tổ quốc Việt Nam ở cấp tỉnh, cấp xã, không tổ chức ở cấp huyện để đồng bộ với việc sắp xếp đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong tiếp xúc cử tri, cử bào chữa viên nhân dân, bầu hội thẩm nhân dân, trong chủ trì và thống nhất với các tổ chức chính trị - xã hội thực hiện hoạt động giám sát, phản biện xã hội.
Dự thảo luật cũng sửa đổi, bổ sung một số quy định của Luật Công đoàn. Trong đó, quy định Công đoàn "là tổ chức thành viên trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam". Là “đại diện của người lao động ở cấp quốc gia trong quan hệ lao động và quan hệ quốc tế về công đoàn" để cụ thể hóa điều 10 Hiến pháp năm 2013 (sửa đổi, bổ sung).
Dự thảo luật cũng quy định hệ thống tổ chức của Công đoàn để đồng bộ với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Điều chỉnh tổ chức công đoàn trong cơ quan, đơn vị sự nghiệp hưởng 100% lương từ ngân sách nhà nước để thực hiện chủ trương kết thúc hoạt động của công đoàn viên chức Việt Nam.
Đáng chú ý, theo dự thảo luật quy định, sau sắp xếp, tinh gọn, cơ quan, đơn vị sự nghiệp công lập hưởng 100% lương từ ngân sách nhà nước không còn là đối tượng phải đóng công đoàn phí.
Đối với Dự thảo luật sửa đổi, bổ sung một số quy định của Luật Thanh niên, quy định Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là tổ chức thành viên trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Mối quan hệ giữa Mặt trận Tổ quốc Việt Nam với Đoàn thanh niên trong hoạt động giám sát, phản biện xã hội, bảo đảm thống nhất với nội dung sửa đổi của Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
Đối với Dự thảo luật cũng sửa đổi, bổ sung một số quy định của Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, quy định kết thúc việc sử dụng người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã.
Thẩm tra tờ trình, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh nêu rõ Ủy ban cơ bản nhất trí với dự luật sửa đổi, bổ sung 4 luật. Tuy nhiên, Ủy ban đề nghị làm rõ tính chất "trực thuộc" của các tổ chức thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, mối quan hệ công tác giữa Mặt trận Tổ quốc, các thành viên trực thuộc.
Ngoài ra, bảo đảm tính độc lập tương đối, chủ động sáng tạo, hoạt động theo pháp luật và điều lệ mỗi tổ chức theo đúng tinh thần Hiến pháp và các nghị quyết của Trung ương.