UBTVQH thông qua phương án cả nước còn 3321 xã phường, đặc khu
Tiếp tục chương trình làm việc Phiên họp 46, chiều 5/6, với 100% Uỷ viên có mặt tán thành, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua nguyên tắc về các nghị quyết sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã năm 2025.
Giảm hơn 6.700 đơn vị hành chính cấp xã
Trước đó, trình bày tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, trong tổng số 10.035 đơn vị cấp xã hiện nay, có 9.907 đơn vị hành chính cấp xã thực hiện sắp xếp. Có 128 đơn vị hành chính cấp xã giữ nguyên do đạt cả 2 tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên và quy mô dân số, hoặc có yếu tố đặc thù theo quy định của Nghị quyết 76/2025.
Theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ, các tỉnh, thành đã xây dựng 3.193 phương án sắp xếp 9.907 đơn vị cấp xã để hình thành 3.193 đơn vị cấp xã mới (2.498 xã, 682 phường và 13 đặc khu), giảm 6.714 đơn vị.
Sau sắp xếp, cả nước còn tổng số 3.321 đơn vị cấp xã (2.621 xã, 687 phường và 13 đặc khu), giảm 6.714 đơn vị hành chính cấp xã (tỉ lệ giảm 66,91%). Về tiêu chuẩn của 3.193 đơn vị cấp xã hình thành mới sau sắp xếp, có tổng số 3.036/3.193 đơn vị hành chính cấp xã sau sắp xếp bảo đảm định hướng tiêu chuẩn quy định của Nghị quyết 76/2025. Có 7/3.193 đơn vị hành chính cấp xã chưa đạt định hướng tiêu chuẩn, nhưng không thể sắp xếp thêm với các đơn vị hành chính cấp xã liền kề.
Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho biết, việc sắp xếp, kiện toàn các cơ quan, tổ chức, đơn vị sau khi sắp xếp đơn vị cấp xã bảo đảm nguyên tắc thống nhất và gắn với việc sắp xếp tổ chức Đảng, Mặt trận Tổ quốc và tổ chức chính trị - xã hội cùng cấp theo hướng dẫn của cơ quan có thẩm quyền. Việc tổ chức HĐND và UBND cấp xã thực hiện theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 (sửa đổi) và các văn bản hướng dẫn thi hành (dự kiến Quốc hội thông qua luật vào ngày /6, có hiệu lực từ ngày 1/7).
Về phương án bố trí, sắp xếp cán bộ, công chức, viên chức cấp xã, Bộ trưởng nêu rõ, chuyển cơ bản biên chế cấp huyện hiện nay để sắp xếp, bố trí biên chế cho đơn vị cấp xã mới sau sắp xếp. Đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý của hệ thống chính trị cấp huyện hiện nay nghiên cứu để cơ bản bố trí làm nòng cốt tại các đơn vị cấp xã mới, đồng thời tăng cường một số cán bộ, công chức, viên chức cấp tỉnh về cấp xã.
Trước mắt, số lượng cán bộ, công chức, viên chức của đơn vị cấp xã sau sắp xếp không vượt quá tổng số cán bộ, công chức có mặt trước sắp xếp (không tính số lượng cán bộ, công chức, viên chức cấp tỉnh, cấp huyện được bố trí làm việc tại đơn vị cấp xã). Sau khi sắp xếp, thực hiện rà soát tinh giản biên chế gắn với cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, bảo đảm trong thời hạn 5 năm cơ bản theo đúng quy định. Ngoài ra, kết thúc hoạt động của người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã và thực hiện giải quyết chế độ, chính sách theo quy định của Chính phủ.
Phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế và mở rộng không gian phát triển
Thẩm tra tóm tắt các Tờ trình và Đề án của Chính phủ, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng trình bày nêu rõ, trong đợt sắp xếp này, có 10/34 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương đã thực hiện sắp xếp đối với toàn bộ ĐVHC cấp xã trực thuộc.
Nhiều tỉnh, thành phố cũng chủ động, linh hoạt, sáng tạo trong việc xây dựng các phương án sắp xếp ĐVHC cấp xã. Cùng với việc sắp xếp để giảm số lượng, tăng quy mô của ĐVHC, nhiều ĐVHC được cơ cấu lại về phạm vi, tính chất để phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế và mở rộng không gian phát triển, xử lý các bất hợp lý về địa lý, thực tiễn quản lý mà không bó hẹp trong ranh giới hành chính cấp huyện, cấp xã hiện nay.
Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nhận thấy, phần lớn các ĐVHC cấp xã hình thành sau sắp xếp được giữ tên gọi của một trong các ĐVHC trước khi thực hiện sắp xếp hoặc sử dụng tên gọi của ĐVHC cấp huyện, có ĐVHC được sử dụng tên gọi mới gắn với yếu tố lịch sử, văn hóa tại địa phương, một số đơn vị sử dụng tên gọi theo hướng lấy tên gọi của ĐVHC trước đây gắn với số thứ tự như hướng dẫn của Chính phủ.
Về cách thể hiện các dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp ĐVHC cấp xã của 34 tỉnh, thành phố trong năm 2025, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp kiến nghị chỉnh lý các dự thảo Nghị quyết theo hướng không mô tả cụ thể số liệu về diện tích tự nhiên, quy mô dân số của các ĐVHC thực hiện sắp xếp, của ĐVHC hình thành sau sắp xếp và vị trí tiếp giáp mà chỉ nêu phương án sắp xếp.
Bên cạnh đó, đề nghị bổ sung quy định giao trách nhiệm cho Chính phủ căn cứ vào Nghị quyết của UBTVQH và Đề án của Chính phủ, tổ chức việc xác định chính xác diện tích tự nhiên của các ĐVHC cấp xã hình thành sau sắp xếp và công bố công khai thông tin này trước ngày 30/9/2025, đồng thời, triển khai công tác xác định phạm vi ranh giới của các ĐVHC trên bản đồ hành chính, trên thực địa của các ĐVHC.
Việc quan trọng là lựa chọn cán bộ chủ chốt
Nêu ý kiến, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn chỉ rõ, khi sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, "việc quan trọng là lựa chọn cán bộ chủ chốt, mục tiêu xã mạnh, tỉnh mới mạnh, trung ương mới mạnh".
Nêu rõ tất cả chủ trương bây giờ dồn vào cấp xã, không còn chung chung như trước..., Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, "việc quan trọng hơn 3.000 xã này, ai làm Bí thư, ai làm Chủ tịch UBND, Chủ tịch HĐND. Chủ tịch UBND phải vừa am hiểu quản lý nhà nước, vừa phải có kinh nghiệm thực tiễn ở địa phương".
Trên tinh thần này, Chủ tịch Quốc hội đề nghị phải có văn bản hỏa tốc gửi các tỉnh, thành chọn nhân sự cấp xã, đặc biệt là nhân sự Chủ tịch xã, phường và đặc khu.
"Cán bộ ở tỉnh điều về xã làm Chủ tịch chưa chắc đã làm được. Ở xã, cán bộ phải lựa chọn kỹ lưỡng. Tới đây bao nhiêu nhiệm vụ cấp tỉnh, cấp huyện về xã. Như vậy, cán bộ rất quan tâm. Vì sẽ có hơn 1.000 nhiệm vụ cấp tỉnh, huyện chuyển về xã, nhất là phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh, xây dựng chính quyền"- Chủ tịch Quốc hội đặc biệt lưu ý.