Xử lý vướng mắc do quy định pháp luật

Trình bày Tờ trình dự thảo Nghị quyết, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh nêu rõ, việc xây dựng, trình Quốc hội ban hành Nghị quyết về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật rất cần thiết để kịp thời tháo gỡ những “điểm nghẽn” do quy định của pháp luật kìm hãm, cản trở, gây ách tắc phát triển kinh tế - xã hội.

Dự thảo Nghị quyết gồm 7 điều. Về tiêu chí xác định khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật, Điều 2 dự thảo Nghị quyết quy định 3 tiêu chí. Thứ nhất, quy định mâu thuẫn, chồng chéo trong cùng một văn bản quy phạm pháp luật hoặc giữa các văn bản quy phạm pháp luật. Thứ hai, quy định của văn bản quy phạm pháp luật không rõ ràng, không hợp lý, không khả thi, gây khó khăn trong áp dụng, thực hiện pháp luật. Thứ ba, quy định của văn bản quy phạm pháp luật tạo gánh nặng chi phí tuân thủ; hạn chế việc đổi mới, sáng tạo, phát triển mô hình kinh doanh mới, khơi thông nguồn lực, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, hội nhập quốc tế.

Điều 3 dự thảo Nghị quyết quy định 5 nguyên tắc khi xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật, định hướng cho quá trình sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành văn bản quy phạm pháp luật để xử lý khó khăn, vướng mắc, bảo đảm chặt chẽ, tránh tùy tiện trong thực thi.

Điều 4 dự thảo Nghị quyết quy định 2 phương án: Một là, giải thích hoặc hướng dẫn áp dụng văn bản quy phạm pháp luật theo quy định tại Điều 60, 61 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Hai là, ban hành văn bản quy phạm pháp luật để điều chỉnh hoặc sửa đổi, bổ sung các quy định hiện hành.

Thẩm tra tờ trình, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng tán thành với sự cần thiết ban hành Nghị quyết. Để bảo đảm chặt chẽ, Ủy ban đề nghị xác định rõ một số nội dung quan trọng, mang tính nền tảng, các nguyên tắc hiến định liên quan đến tổ chức, hoạt động của bộ máy nhà nước, các quy định về quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân, tội phạm và hình phạt, tố tụng tư pháp..., sẽ không áp dụng Nghị quyết này. Đồng thời, ưu tiên giải pháp sửa đổi luật, nghị quyết để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, nhất là đối với các dự án luật, nghị quyết thuộc Chương trình lập pháp năm 2025 - 2026.

Ủy ban cũng tán thành giao Chính phủ ban hành Nghị quyết quy phạm pháp luật để điều chỉnh một số quy định có liên quan tại luật, nghị quyết của Quốc hội do Chính phủ trình, nhằm kịp thời tháo gỡ ngay những “điểm nghẽn”, tương tự như cơ chế xử lý đặc thù đã được quy định trong một số luật, nghị quyết của Quốc hội.

Tuy nhiên, đề nghị bổ sung điều kiện đối với nội dung Hiến pháp quy định phải được điều chỉnh bằng luật, thì trước khi Chính phủ ban hành văn bản xử lý, cần báo cáo xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Ngoài ra, khi Quốc hội ban hành Nghị quyết này, đề nghị rà soát, chỉnh lý các quy định về cơ chế đặc biệt xử lý khó khăn, vướng mắc trong một số dự thảo luật trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 9 này để bảo đảm thống nhất với quy định của Nghị quyết.

Duy Tuấn - Hữu Tuấn