Nghị định 178/2025/NĐ-CP: Mở đường cho quy hoạch đô thị và nông thôn hiệu quả, đồng bộ
Nghị định 178/2025/NĐ-CP không chỉ điều chỉnh các hoạt động lập, thẩm định và phê duyệt quy hoạch mà còn đặt nền móng cho hệ thống quản trị hiệu quả, công bằng và đồng bộ từ trung ương đến địa phương.
Nghị định 178/2025/NĐ-CP Quy định chi tiết một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn ban hành vào ngày 1/7/2025 nhằm cụ thể hóa Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn (ban hành cuối năm 20).
Quy định chi tiết và rõ ràng về tổ chức lập quy hoạch
Một điểm sáng quan trọng của Nghị định 178/2025/NĐ-CP là việc phân định thẩm quyền và trách nhiệm giữa các cấp chính quyền trong tổ chức lập quy hoạch. Theo đó, các cơ quan tổ chức lập quy hoạch, cơ quan thẩm định và cơ quan phê duyệt được quy định cụ thể, đảm bảo minh bạch trong triển khai và chịu trách nhiệm rõ ràng.
Thời gian lập quy hoạch được quy định chặt chẽ để tránh tình trạng kéo dài, trì trệ. Ví dụ, đối với quy hoạch chung đô thị thuộc thẩm quyền Thủ tướng, thời gian lập nhiệm vụ không quá 3 tháng và lập quy hoạch không quá tháng. Các mốc thời gian tương ứng cũng được áp dụng cho cấp tỉnh, huyện, xã và khu chức năng chuyên biệt như khu kinh tế, khu du lịch quốc gia.
Điều kiện tham gia hoạt động quy hoạch cũng được siết chặt. Các cá nhân phải có bằng cấp, chứng chỉ hành nghề đúng chuyên môn và được phân hạng theo năng lực. Các tổ chức tư vấn trong nước và quốc tế bắt buộc phải có chứng chỉ năng lực xây dựng phù hợp và thực hiện đúng quy định đấu thầu, cấp phép hoạt động theo pháp luật hiện hành.
Giải quyết mâu thuẫn quy hoạch: Cơ chế linh hoạt, nhất quán
Một vấn đề thường gặp trong công tác quy hoạch là mâu thuẫn giữa các cấp độ và loại hình quy hoạch, đặc biệt tại những địa phương có tốc độ phát triển nhanh. Nghị định 178/2025/NĐ-CP đã đưa ra cơ chế xử lý tình huống cụ thể, giúp tháo gỡ điểm nghẽn và tăng tính linh hoạt trong quá trình triển khai.
Trường hợp hai quy hoạch cùng cấp nhưng mâu thuẫn, cơ quan lập quy hoạch hoặc chủ đầu tư có thể báo cáo cấp phê duyệt, kèm theo đánh giá cơ sở khoa học, pháp lý và thực tiễn để đề xuất phương án ưu tiên triển khai. Cấp phê duyệt sẽ căn cứ vào ý kiến của cơ quan thẩm định để ra quyết định bằng văn bản — đảm bảo hợp lý, khách quan.
Đối với các quy hoạch cùng cấp nhưng khác cấp phê duyệt, quy trình còn yêu cầu báo cáo qua hai cấp — cấp thấp hơn và cao hơn. Quyết định của cấp phê duyệt cao hơn sẽ là căn cứ pháp lý triển khai các bước tiếp theo. Điều này giúp hệ thống quy hoạch thống nhất từ trên xuống dưới và hạn chế tình trạng chồng chéo, lãng phí tài nguyên đất đai và ngân sách.
Ngoài ra, việc cập nhật thông tin điều chỉnh vào cơ sở dữ liệu quy hoạch quốc gia là yêu cầu bắt buộc, giúp tăng cường tính minh bạch và phục vụ quản lý hiệu quả.
Tăng cường chất lượng và hiệu quả: Từ thiết kế đến công bố quy hoạch
Một trong những điểm chú ý của Nghị định 178 là đảm bảo chất lượng toàn bộ quá trình từ lập, thẩm định đến phê duyệt và công bố quy hoạch. Điều này được thực hiện thông qua các nguyên tắc sau:
Quy hoạch tổng mặt bằng và chi tiết rõ ràng: Việc lập quy hoạch tổng mặt bằng được áp dụng cho các dự án nhỏ, dưới 2ha đối với chung cư và dưới 10ha đối với nhà máy, được thực hiện theo quy trình rút gọn. Đây là cách tiết kiệm thời gian, nhưng vẫn phải đảm bảo các chỉ tiêu kỹ thuật, kết nối hạ tầng và lấy ý kiến cộng đồng dân cư nếu có ảnh hưởng.
Quy trình thẩm định chặt chẽ và minh bạch: Cơ quan thẩm định phải tổ chức hội đồng có chuyên gia phản biện, lấy ý kiến bằng văn bản trước khi họp. Các ý kiến khác nhau sẽ được báo cáo riêng, trình cấp phê duyệt quyết định. Điều này giúp hạn chế lợi ích nhóm và đảm bảo quyết định dựa trên đa chiều thông tin.
Quản lý dữ liệu và bản đồ quy hoạch: Nghị định quy định cụ thể việc xây dựng bản đồ địa hình, dữ liệu phục vụ quy hoạch phải đạt tiêu chuẩn kỹ thuật, do cơ quan có thẩm quyền cấp hoặc đơn vị đo đạc chuyên môn thực hiện. Đây là cơ sở quan trọng để triển khai số hóa và chia sẻ dữ liệu quy hoạch trên toàn quốc — phù hợp với chủ trương chuyển đổi số của Chính phủ.
Điều chỉnh quy hoạch theo nhu cầu phát triển: Một điểm nổi bật khác là quy trình xin chủ trương điều chỉnh quy hoạch chung. Việc này yêu cầu cơ quan lập quy hoạch phải có báo cáo cụ thể, đánh giá rõ lý do, tính cấp thiết và thời gian thực hiện. Sau đó, cơ quan thẩm định nghiên cứu và báo cáo cấp phê duyệt chấp thuận. Quá trình này giúp linh hoạt thích ứng với thay đổi trong thực tế mà vẫn đảm bảo tính thống nhất, khoa học trong hệ thống quy hoạch quốc gia.
Nghị định 178/2025/NĐ-CP nhằm chuẩn hóa toàn bộ quá trình lập và quản lý quy hoạch đô thị – nông thôn tại Việt Nam. Từ việc xác lập rõ thẩm quyền, trách nhiệm, đến việc tăng cường giám sát, phản biện chuyên môn, và cuối cùng là số hóa dữ liệu quy hoạch, tất cả đều nhằm hướng tới một mục tiêu: phát triển bền vững, đồng bộ và hiệu quả.
Nghị định 178 sẽ góp phần nâng cao chất lượng đô thị, thúc đẩy đầu tư, giảm thiểu rủi ro trong phát triển cơ sở hạ tầng, đồng thời bảo vệ tài nguyên và quyền lợi người dân — đúng như kỳ vọng của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn mà Quốc hội đã thông qua.