Tăng thẩm quyền của Tòa án các cấp trong giải quyết các vụ việc, vụ án

Tiếp tục chương trình làm việc Phiên họp thứ 44, chiều 25/4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án, Luật Tư pháp người chưa thành niên và Luật Phá sản (dự án 1 Luật sửa 5 luật). TANDTC là cơ quan chủ trì soạn thảo Luật này.

Bổ sung thẩm quyền của TAND khu vực, TAND cấp tỉnh, TANDTC

Trình bày tờ trình Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Tư pháp người chưa thành niên, Luật Phá sản và Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án, Phó Chánh án TANDTC Nguyễn Văn Tiến cho biết, trên cơ sở Kết luận số 126-KL/TW ngày 14/02/2025, Kết luận số 127-KL/TW ngày 28/02/2025, Kết luận số 135-KL/TW ngày 28/3/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư; Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 12/4/2025 của Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII; "dự án Luật tập trung sửa đổi, bổ sung các quy định về thẩm quyền của Tòa án các cấp trong giải quyết các vụ việc dân sự, vụ án hành chính, giải quyết phá sản, tổ chức thực hiện hoạt động hòa giải, đối thoại theo quy định của Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án, có liên quan trực tiếp đến tổ chức bộ máy, thẩm quyền của TAND".

Dự thảo Luật gồm 6 điều, trong đó có 5 điều sửa đổi, bổ sung một số điều của 5 Bộ luật, Luật gồm: Bộ luật Tố tụng dân sự (sửa đổi, bổ sung 47 điều; bãi bỏ điểm, khoản của 4 điều); Luật Tố tụng hành chính (sửa đổi, bổ sung 23 điều; bãi bỏ điểm, khoản của 1 điều); Luật Tư pháp người chưa thành niên (sửa đổi, bổ sung 18 điều); Luật Phá sản (sửa đổi, bổ sung 7 điều); Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án (sửa đổi, bổ sung 7 điều; bãi bỏ điểm, khoản của 1 điều) và 1 điều khoản thi hành.

Phó Chánh án Nguyễn Văn Tiến nhấn mạnh, trên cơ sở mô hình tổ chức TAND 3 cấp, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung các quy định về thẩm quyền của TAND khu vực, TAND cấp tỉnh, TANDTC.

Về thẩm quyền của TAND khu vực, dự thảo luật tăng thẩm quyền của TAND khu vực theo hướng TAND khu vực có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm tất cả các vụ việc dân sự, vụ án hành chính (Điều 35 Bộ luật Tố tụng dân sự, Điều 31 Luật Tố tụng hành chính); giải quyết phá sản (Điều 8 Luật Phá sản); tổ chức thực hiện hoạt động hòa giải, đối thoại theo quy định của Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án (Điều 7 Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án).

Về thẩm quyền của TAND cấp tỉnh, dự thảo luật quy định, TAND cấp tỉnh có thẩm quyền phúc thẩm các vụ việc dân sự, vụ án hành chính mà bản án, quyết định của TAND khu vực chưa có hiệu lực pháp luật bị kháng cáo, kháng nghị (Điều 37 Bộ luật Tố tụng dân sự, Điều 32 Luật Tố tụng hành chính).

Bổ sung thẩm quyền kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm của Chánh án TAND cấp tỉnh, Viện trưởng VKSND cấp tỉnh (khoản 2 Điều 331, khoản 2 Điều 354 Bộ luật Tố tụng dân sự; khoản 2 Điều 260, khoản 2 Điều 283 Luật Tố tụng hành chính); bổ sung thẩm quyền giám đốc thẩm, tái thẩm của Ủy ban Thẩm phán TAND cấp tỉnh đối với bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của TAND khu vực bị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm (khoản 1 Điều 337 Bộ luật Tố tụng dân sự, khoản 1 Điều 266 Luật Tố tụng hành chính).

TAND cấp tỉnh không còn thẩm quyền về giải quyết theo thủ tục sơ thẩm các vụ án hành chính, vụ việc dân sự; giải quyết phá sản; tổ chức thực hiện hoạt động hòa giải, đối thoại.

Về thẩm quyền của Hội đồng Thẩm phán TANDTC, dự thảo luật quy định, Hội đồng Thẩm phán TANDTC giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của TAND cấp tỉnh bị kháng nghị (khoản 2 Điều 337 Bộ luật Tố tụng dân sự, khoản 2 Điều 266 Luật Tố tụng hành chính).

Đề nghị Quốc hội xem xét thông qua Luật tại 1 kỳ họp

Phó Chánh án Nguyễn Văn Tiến nhấn mạnh, TANDTC thấy rằng việc sửa đổi, bổ sung các đạo luật về tố tụng thuộc trường hợp cấp bách để giải quyết các vấn đề phát sinh trong thực tiễn, bảo đảm thực hiện chủ trương của Đảng về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của TAND.

Căn cứ điểm b khoản 1, điểm a khoản 2 Điều 50 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025, TANDTC đề nghị Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn trong xây dựng, ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Tư pháp người chưa thành niên, Luật Phá sản và Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án.

Đề nghị Quốc hội xem xét thông qua Luật tại 1 kỳ họp và có hiệu lực kể từ ngày 01/7/2025.

Thẩm tra dự án luật, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp (UBPLTP) tán thành sự cần thiết xây dựng dự án Luật sửa đổi, bổ sung 5 luật với các lý do đã được nêu tại Tờ trình của TANDTC; thống nhất đề xuất của TANDTC về việc xây dựng và ban hành dự án Luật này theo thủ tục rút gọn để giải quyết vấn đề cấp bách phát sinh trong thực tiễn và đáp ứng yêu cầu, tiến độ đề ra theo chủ trương của Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư.

Hồ sơ dự án Luật cơ bản đầy đủ; đủ điều kiện trình UBTVQH xem xét, cho ý kiến theo thủ tục rút gọn. TANDTC đã quán triệt, thực hiện chủ trương đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật đối với dự án Luật này. Dự thảo Luật phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng; bảo đảm tính hợp hiến, thống nhất với hệ thống pháp luật; tính tương thích với điều ước quốc tế có liên quan mà Việt Nam là thành viên.

Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh, UBTVQH đánh giá cao TANDTC chủ động, tích cực, trách nhiệm trong việc chuẩn bị hồ sơ dự án luật, bảo đảm đầy đủ, đúng tiến độ. Dự án luật bám sát chủ trương, đường lối của Đảng, bảo đảm đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật. “Dự án luật đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét, thông qua theo quy trình, thủ tục rút gọn tại một kỳ họp - là Kỳ họp thứ 9"- Phó Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

UBTVQH cơ bản tán thành với các nội dung của dự án luật. Đồng thời nhấn mạnh, về phạm vi sửa đổi của dự án luật, cơ bản tán thành việc sửa đổi, bổ sung các quy định về thẩm quyền của Tòa án các cấp liên quan đến sắp xếp, tinh gọn bộ máy TANDTC.

Đề nghị TANDTC tiếp thu, hoàn thiện hồ sơ dự án Luật trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9.