Bảo đảm quyền tiếp cận thông tin trong Luật Lưu trữ

Không đưa lưu trữ là ngành nghề kinh doanh có điều kiện

Theo đại biểu Lê Thị Thanh Lam- Đoàn ĐBQH tỉnh Hậu Giang, dự thảo luật nên đánh giá kỹ sự cần thiết, không quy định hoạt động dịch vụ lưu trữ là ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện. Việc ràng buộc điều kiện kinh doanh đối với hoạt động dịch vụ lưu trữ dường như đi ngược lại với chính sách bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Đại biểu cho rằng, “không cộng đồng nào phải bị ảnh hưởng tác động nếu không kiểm soát điều kiện của tổ chức, cá nhân có hoạt động dịch vụ lưu trữ tài liệu. Đây là yếu tố quan trọng để xác định có cần thiết phải áp dụng điều kiện kinh doanh hay không”.

Cho rằng, lưu trữ là hoạt động lưu giữ tài liệu nhằm gìn giữ và phát huy các giá trị của tài liệu lưu trữ, phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của công dân… Đại biểu Trần Thị Thu Đông – Đoàn ĐBQH tỉnh Bạc Liêu đề nghị bổ sung thêm quy định tại Điều 61 theo hướng “bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của các cá nhân, tổ chức, cơ quan trong xã hội”. Việc bổ sung này cũng phù hợp với nguyên tắc số 3 tại Điều 4 của dự thảo Luật (bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của cơ quan, tổ chức, cá nhân theo quy định của Hiến pháp và pháp luật).

Ngoài ra, việc bổ sung này nhằm đảm bảo sự thống nhất giữa Luật Lưu trữ và các văn bản quy phạm pháp luật khác. Bên cạnh đó, việc xác định những ai được tiếp cận với nguồn tài liệu điện tử đó cũng cần được quan tâm và xác định chi tiết.

Đối với những tài liệu phục vụ cho hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước, đại biểu Đông kiến nghị “cần mở rộng quyền tiếp cận đến tất cả mọi cơ quan, tổ chức, cá nhân trong xã hội để họ xác định đúng quyền và nghĩa vụ của họ trong quan hệ pháp luật hành chính cụ thể và thông qua đó, nhiều thủ tục hành chính rườm rà được cắt giảm, hiệu quả quản lý nhà nước nâng lên đáng kể”.

Về vấn đề dịch vụ lưu trữ, là dịch vụ kinh doanh có điều kiện, giải trình, làm rõ nội dung đại biểu Quốc hội nêu, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, Luật không quy định, "nhưng việc tài liệu lưu trữ là lĩnh vực chuyên sâu, nên cần đưa vào quy định cụ thể".

“Thực chất các hoạt động lưu trữ là một hoạt động mang tính chuyên môn nghiệp vụ rất sâu liên quan đến tài liệu lưu trữ- là tài liệu lịch sử, chứa đựng rất nhiều thông tin quan trọng của Nhà nước, của tổ chức, của cá nhân. Do vậy, cần phải được bảo đảm an ninh thông tin và quản lý chặt chẽ.

Việc quy định cụ thể các điều kiện kinh doanh đối với hoạt động dịch vụ lưu trữ được thiết kế theo các cấp độ khác nhau cho phù hợp với thực tế, để khuyến khích và thúc đẩy xã hội hóa cho hoạt động lưu trữ”, Bộ trưởng Trà nói.

Đảm bảo thống nhất pháp luật về hoạt động lưu trữ

Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Lưu trữ (sửa đổi) do Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường trình bày nêu rõ, dự thảo Luật sau khi được tiếp thu, chỉnh lý gồm 8 chương với 65 điều. Việc xây dựng dự án Luật nhằm kịp thời thể chế hóa chủ trương của Đảng, góp phần bảo đảm tốt hơn quyền tiếp cận thông tin của công dân theo quy định của Hiến pháp, đồng thời, thực hiện định hướng đẩy mạnh xã hội hóa hoạt động lưu trữ, xây dựng một xã hội lưu trữ.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội về quy định tài liệu lưu trữ vĩnh viễn của cấp xã thuộc nguồn nộp vào lưu trữ lịch sử của Nhà nước ở cấp tỉnh (khoản 4 Điều 10 của dự thảo Luật), đồng thời chỉnh lý quy định tại Điều 18 về cơ quan, tổ chức nộp tài liệu vào lưu trữ lịch sử của Nhà nước để bảo đảm tính thống nhất.

Tổng Thư ký Quốc hội cho biết, một số luật hiện hành có quy định đặc thù về lưu trữ liên quan đến chế độ bảo quản, thời hạn lưu trữ, cấp bản sao. Nếu bãi bỏ quy định về lưu trữ tại các luật này để thực hiện thống nhất theo quy định Luật Lưu trữ, thì sẽ không phù hợp với tính chất đặc thù trong hoạt động lưu trữ của một số bộ, ngành và khó bảo đảm tính khả thi. Do vậy, để bảo đảm hoạt động lưu trữ tài liệu Phông lưu trữ quốc gia Việt Nam phù hợp với nguyên tắc của hoạt động lưu trữ theo quy định của Luật Lưu trữ, đồng thời cũng phù hợp với hoạt động lưu trữ tài liệu của một số ngành, lĩnh vực đặc thù, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo bổ sung một Điều về áp dụng Luật Lưu trữ và pháp luật có liên quan, như thể hiện tại Điều 3 của dự thảo Luật