Thủ tướng Chính phủ: Xác định đến c ng thủ phạm chính gây hải sản chết bất thường

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc làm việc với các địa phương bị ảnh hưởng do hiện tượng hải sản chết bất thường. Ảnh:VGP

Tham dự cuộc làm việc có Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng; lãnh đạo các Bộ NN&PTNT, Công Thương, TN&MT, KH&CN, Thông tin và Truyền thông, Y tế, Công an, Quốc phòng; lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước, Văn phòng Chính phủ và các tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên-Huế.

Đáng chú ý tại buổi làm việc, lãnh đạo các bộ, ngành chức năng đã công bố nhiều thông tin, khẳng định độ an toàn cho các hoạt động du lịch, dịch vụ và sinh hoạt, hành nghề của ngư dân và khách du lịch.

Theo báo cáo do Bộ trưởng, Chủ nhiệm VPCP Mai Tiến Dũng trình bày, ngay sau khi nhận được thông tin, Thủ tướng Chính phủ đã khẩn trương, quyết liệt chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương nghiên cứu xác định nguyên nhân và thực hiện nhiều giải pháp hỗ trợ người dân bị ảnh hưởng. Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng và một số Bộ trưởng đã đến làm việc, kiểm tra trực tiếp vùng bị ảnh hưởng.

Thủ tướng Chính phủ, các Phó Thủ tướng Chính phủ đã có 8 văn bản chỉ đạo, giao nhiệm vụ, trong đó có 17 đầu việc chính tập trung vào 4 nhóm vấn đề: Xác minh, làm rõ nguyên nhân; hỗ trợ, khắc phục hậu quả, ổn định đời sống; khôi phục, ổn định sản xuất; giữ gìn trật tự an ninh xã hội và công tác bảo vệ môi trường.

Tại cuộc làm việc, các địa phương báo cáo về những biện pháp, hành động đã triển khai với tinh thần “bám sát địa bàn, kịp thời giải đáp, tháo gỡ khó khăn cho người dân”, đồng thời mong muốn sự phối hợp chặt chẽ của các bộ, ngành, nhất là sớm có trả lời cho các câu hỏi, mối băn khoăn hiện nay của người dân như: nguyên nhân của hiện tượng này là gì, chất lượng nước biển ra sao, hải sản đánh bắt được có an toàn hay không…

Lãnh đạo các địa phương cho biết có hiện tượng một số đối tượng lợi dụng, lôi kéo, kích động người dân tụ tập biểu tình, gây rối, làm ảnh hưởng đến tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn; thông tin suy diễn, thiếu chính xác trên mạng xã hội, khiến người dân hoang mang.

Đã kiểm soát được tình hình

Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, hiện tượng cá chết bất thường vừa qua đã làm tổng số lồng nuôi trồng thủy sản bị thiệt hại là 67 tấn; ước thiệt hại thành tiền 54 tỷ đồng. Tổng số cá ngoài tự nhiên chết dạt vào bờ thống kê các tỉnh ước khoảng 100 tấn.

Trong đó, Hà Tĩnh là tỉnh có hiện tượng cá chết sớm nhất trong số các địa phương trên. Từ ngày 6 đến ngày 14/4/2016, tại khu vực ven biển thuộc thị xã Kỳ Anh đã xảy ra tình trạng các đối tượng thuỷ sản nuôi trồng (cá, tôm, ngao) và thuỷ, hải sản tự nhiên bị chết hàng loạt không rõ nguyên nhân. Hiện tượng cá chết cũng xảy ra tại khu vực vịnh Vũng Áng, đặc biệt vào ngày và 26 tháng 4 năm 2016 có xuất hiện dòng triều mầu nâu kèm theo cá chết (còn tươi). Song, từ ngày 28 và 29/4, Hà Tĩnh không còn phát hiện cá chết.

Đại diện các địa phương trong vùng bị ảnh hưởng đều khẳng định đã kiểm soát được tình hình mặc dù hiện tượng cá chết bất thường đã gây ra hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến đời sống, sản xuất và sinh hoạt của ngư dân ven biển; ảnh hưởng đến an ninh chính trị, trật tự và an toàn xã hội trên địa bàn.

Các địa phương tham dự cuộc làm việc đề nghị các bộ, ngành liên quan sớm công bố chính thức nguyên nhân và thời gian xảy ra hiện tượng thảm họa này; tránh để các đối tượng xấu lợi dụng, kích động nhân dân biểu tình, nhất là trên mạng xã hội. Bên cạnh đó, sớm có kết luận và thông tin rộng rãi để người dân và chính quyền địa phương biết, nắm bắt được mức độ độc hại trong nước biển, việc thu mua, mức độ an toàn của thủy hải sản trong vùng để đảm bảo ổn định tâm lý cho nhân dân, lập lại an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn.

Các bãi tắm miền Trung an toàn

Theo Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà, ngay sau khi sự cố xảy ra từ 6/4, ngày 7/4, Bộ đã cử người vào các địa bàn liên quan để nghiên cứu, tổng hợp, lấy mẫu đánh giá nguyên nhân sự việc và đặt trọng tâm vào những điểm, cơ sở có nguy cơ về môi trường, trong đó có nhà máy thép Formosa, Khu Kinh tế Vũng Áng.

Theo kết quả lấy mẫu, đánh giá của Bộ, đến thời điểm này các mẫu nghiệm từ khu vực Vũng Áng, nhà máy thép Formosa chỉ có một số chỉ số cao hơn cho phép, chưa phát hiện ra các vấn đề bất thường khác.

Bộ trưởng Trần Hồng Hà nhấn mạnh, đây là sự cố môi trường diễn ra trên diện rộng, mang tính chất thời điểm chứ không thể hiện thực trạng chất lượng môi trường biển của Việt Nam. Đến nay Bộ vẫn liên tục chỉ đạo lấy mẫu hàng ngày và công bố công khai. Cũng theo kết quả xem xét, phân tích và đánh giá của Bộ, chất lượng nước mặt tại các bãi biển khu vực này đều hoàn toàn đáp ứng yêu cầu về môi trường, Bộ trưởng Trần Hồng Hà nêu rõ.

Liên quan đến việc xác định nguyên nhân sự cố thảm họa môi trường này, Bộ trưởng Trần Hồng Hà, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Chu Ngọc Anh cam kết với trách nhiệm của mình sẽ nỗ lực nghiên cứu, lấy mẫu, đánh giá, phối hợp với các nhà khoa học trong và ngoài nước để tìm nguyên nhân và sẽ công bố kết quả trong thời gian sớm nhất. Tuy nhiên, công việc này trên thực tế rất phức tạp, không thể có kết quả trong thời gian ngắn nên không nên nóng vội khi kết luận.

Liên quan đến quy trình xả thải của Nhà máy Thép Formosa, Bộ trưởng Trần Hồng Hà thông tin thêm, nhà máy này đặt bể xả thải trong phạm vi khuôn viên nhà máy, sau đó có đặt thiết bị theo dõi tự động các thông số nhưng chưa kết nối với các nhà quản lý Nhà nước. Quan điểm của Bộ về vấn đề này là có thể chấp nhận trên góc độ kỹ thuật nhưng không được đặt trong phạm vi Nhà máy sẽ gây khó khăn cho công tác kiểm tra. Bộ đề nghị Nhà máy đưa họng xả thải này ra ngoài để thuận tiện cho cơ quan chức năng và cả người dân có thể dễ dàng tiếp cận, giám sát bất kỳ lúc nào. Qua kiểm tra tại cơ sở này, Bộ chỉ phát hiện một số vấn đề vi phạm về hành chính chứ chưa kết luận có việc xả trộm chất thải hay không. Tuy nhiên, nhưng không loại trừ trường hợp này, Bộ sẽ tiếp tục giám định các nguồn thải và triển khai xây dựng một trạm quan trắc tại đây để kiểm soát thường xuyên. Nếu xác định vi phạm, Bộ sẽ xử lý kiên quyết, đúng quy định của pháp luật, Bộ trưởng Trần Hồng Hà khẳng định.

Cũng tại buổi làm việc Bộ trưởng Trần Hồng Hà kiến nghị các địa phương phối hợp chặt chẽ với Bộ để tiến hành kiểm tra, kiểm toán toàn diện, rà soát đánh giá lại tác động môi trường các cơ sở có khả năng gây ra ô nhiễm; yêu cầu thiết lập hệ thống xả thải dễ tiếp cận, tạo điều kiện cho người dân dễ giám sát kết nối với cơ quan quản lý.

Đánh bắt cá an toàn phạm vi ngoài 20-30 hải lý

Giải đáp thắc mắc của các địa phương liệu ngư dân có thể đánh cá trong thời điểm này hay không, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao Đức Phát khẳng định, ngư dân hoàn toàn có thể ra khơi, đánh bắt cá xa bờ trong phạm vi ngoài 20-30 hải lý.

Bộ trưởng Cao Đức Phát cũng cho biết, việc tiến hành lấy nước biển vào nuôi trồng thủy sản hiện không có vấn đề gì nhưng bộ vẫn phải giám sát, tiếp tục theo dõi.

Cũng tại buổi làm việc chiều nay, công bố kết quả xét nghiệm thành phần độc tố có trong thủy, hải sản khu vực xảy ra hiện tượng cá chết bất thường, Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết, theo kết quả mới nhất, các loại thủy hải sản tươi sống hay nước biển ở các tỉnh Quảng Bình, Hà Tĩnh đều ở mức an toàn. Riêng đối với hai tỉnh Quảng Trị và Thừa Thiên Huế, Bộ sẽ có kết quả công bố vào ngày mai.

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Lê Minh Hưng cho biết, đã trực tiếp điện thoại yêu cầu các tổ chức tín dụng trên địa bàn 4 tỉnh xảy ra sự cố trên nghiên cứu miễn giảm lãi vay, cơ cấu lại khoản vay, đánh giá mức độ thiệt hại từ nguồn vốn vay để có biện pháp hỗ trợ bà con ngư dân bị thiệt hại. Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh đề nghị các bộ, ngành chức năng phối hợp với địa phương trong công tác kiểm định vệ sinh an toàn thực phẩm để đảm bảo niềm tin với bạn hàng, phục vụ xuất khẩu.

Phát biểu tại buổi làm việc, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng đề nghị trong đánh giá nguyên nhân, cần có sự tham gia của chuyên gia quốc tế để đảm bảo tính độc lập, do kinh nghiệm xử lý sự cố môi trường của chúng ta còn hạn chế. Phó Thủ tướng đề nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ động đặt trạm quan trắc ở tất cả các cơ sở sản xuất kinh doanh trong cả nước có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường.

Khởi tố vụ án hình sự vi phạm các quy định về bảo vệ môi trường 

Kết luận cuộc họp, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nêu rõ, đây là sự cố nghiêm trọng về môi trường ở 4 tỉnh miền Trung, ảnh hưởng lớn đến đời sống người dân ven biển. Tuy nhiên, đến nay, nhờ sự chỉ đạo toàn diện, liên tục, chúng ta cơ bản giữ vững an ninh trật tự, an toàn xã hội, biển đã an toàn hơn.

Tuy nhiên, Thủ tướng đã chỉ ra một số bất cập như một số địa phương còn chậm trễ trong đề xuất giải pháp xử lý. Công tác quản lý môi trường còn nhiều bất cập; chưa có sự phối hợp tốt giữa các bộ, ngành; chưa kịp thời quan trắc nước thải ở một số nhà máy liên quan. Một số đối tượng kích động, lôi kéo quần chúng gây rối, làm phức tạp tình hình.

Cho rằng các bộ, ngành chưa kịp thời xác định, công bố nguyên nhân, Thủ tướng nhìn nhận, đây là sự việc bất thường, lần đầu tiên xảy ra tại nước ta trên vùng biển rộng, nên cần thận trọng, chắc chắn.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đề nghị các ngành, địa phương không để sự cố môi trường tương tự xảy ra. Các ngành, địa phương phải đảm bảo đời sống của người dân, không để người dân đói, rơi vào tình cảnh quá khó khăn, bảo đảm cho ngư dân ra khơi đánh bắt bình thường.

Thời gian tới, Thủ tướng tiếp tục yêu cầu các bộ, ngành thực hiện các nhiệm vụ cụ thể như Bộ KH&CN chủ trì, phối hợp với Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam và các ngành chức năng, kể cả mời các nhà khoa học nước ngoài để kết luận, làm rõ nguyên nhân.

“Xác định đến cùng thủ phạm chính là gì trên tinh thần khách quan, trung thực, thận trọng và khẩn trương”, Thủ tướng nhấn mạnh.

Bộ Công an khẩn trương thu thập toàn bộ chứng cứ, nếu phát hiện vi phạm có dấu hiệu hình sự thì kiên quyết xử lý theo quy định của pháp luật, không phân biệt tổ chức, cơ quan hay cá nhân nào.

Thủ tướng yêu cầu Bộ TN&MT và các địa phương, theo quy định pháp luật, tăng cường kiểm tra các cơ sở sản xuất gần biển, không để xảy ra tình trạng xả chất thải vi phạm tiêu chuẩn môi trường. Bộ TN&MT cần có biện pháp quan trắc chủ động, hiện đại hơn để giám sát môi trường. Bộ phải báo cáo kiểm điểm đặt đường ống xả thải của Formusa đúng hay sai, báo cáo đánh giá tác động môi trường của việc xả thải này.

Thủ tướng giao Bộ Y tế chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan sớm kết luận xem cá và các loại thuỷ, hải sản khác có độc tố hay không, tác động đến sức khỏe con người ra sao để khuyến cáo người dân sử dụng thực phẩm bảo đảm an toàn.

Bộ Công Thương tiếp tục triển khai đồng loạt các giải pháp huy động doanh nghiệp chế biến trong hệ thống, thu mua, tiêu thụ kịp thời hải sản đánh bắt xa bờ; đồng thời phối hợp với Bộ NN&PTNT hình thành khu hỗ trợ cho việc lưu trữ và tiêu thụ hải sản của bà con ngư dân tại tất cả các địa phương trong vùng.

Và đặc biệt, Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành điều tra, làm rõ và xử lý nghiêm các đối tượng kích động, lôi kéo người dân tụ tập, gây rối làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, gây thiệt hại về kinh tế, bất ổn xã hội, ảnh hưởng đến đời sống nhân dân và môi trường đầu tư.

Về một số đề xuất của bộ, ngành, địa phương về các biện pháp hỗ trợ người dân, Thủ tướng đồng ý cấp 4.500 tấn gạo cho ngư dân đánh bắt xa bờ với mức kg/người trong 1,5 tháng; miễn lãi suất 6 tháng đối với ngư dân vay vốn đóng tàu đánh bắt xa bờ theo Nghị định 67.

Các ngành chức năng, các địa phương cần cảnh giác, đảm bảo an ninh an toàn, không để xảy ra mất an ninh trật tự, không để bị động, bất ngờ.