Văn hóa- Thể thao

Mùi Tết

Dương Thảo • 29/01/2025 - 08:19

Khi hương xuân vương bên sườn núi, đậu trên cành đào, cành mận và “dạo bước” trên những cung đường, là lúc không khí rộn ràng đón xuân tràn ngập khắp nơi trên mọi miền Tổ quốc. Mùa xuân nào cũng vậy, một mùa xuân mới lại gieo những khát vọng thật nhiều thịnh vượng, an khang…

Mùa xuân phương Bắc với đặc trưng Tết miền Bắc không thể thiếu đào và quất.

Đào và quất ở thủ phủ Hà Nội có từ nhiều nguồn nên khá dồi dào. Nhưng nguồn cung ứng quan trọng nhất vẫn là các vùng trồng hoa đào nổi tiếng Nhật Tân (Tây Hồ), Vân Tảo (Thường Tín) hay vùng trồng quất cảnh Tứ Liên (Tây Hồ), Đông Ngạc (Từ Liêm)...

Mùa xuân được nhận ra khi những gốc cây khẳng khiu, trụi lá nhen nhóm những chồi non lộc biếc. Dù có sung túc khá giả hay kinh tế khó khăn, người Bắc có thói quen chơi hoa đào vào mỗi dịp Tết cả ngàn đời nay. Nếu không có hoa đào, có thể có sự góp mặt của quất, bưởi… Những sự góp mặt này kéo dài hết cả tháng Giêng.

Nhìn tiết xuân sang lại ngẫm về xa xưa, trải qua nghìn năm lịch sử, từ thời khai thiên lập địa, dựng xây và bảo vệ bờ cõi, khi vua Hùng dựng nước, câu chuyện Lang Liêu gói bánh chưng, bánh dày, rồi sự tích Sơn Tinh dâng “voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao...”.

Mọi thứ như lắng lại. Cả dân tộc đã có tục đón Tết sum vầy quây quần đầm ấm. Rồi đến những năm tháng chiến tranh, gạo dăm cân, vải năm mét, sắn khoai cầm cự qua ngày, để rồi ai ai trong chúng ta bỗng thấy trân quý những ngày mùa xuân “dặt dìu theo én về” ấm no viên mãn…

Đất nước từng ngày đổi mới, phát triển, nhưng dù ít nhiều, Tết ở đâu đó vẫn có cảm giác như có hình hài, mùi vị như có thể cầm nắm, níu giữ. Mùi Tết quả thật là một vấn vương không dễ dứt bỏ.

Mùi của Tết là khi bước sang tháng Chạp, khi muôn hoa bắt đầu khoe sắc, các mặt hàng Tết bán khắp nơi, trong mỗi người đã bắt đầu rộn ràng là biết Tết sắp gõ cửa từng nhà.

Tết là ánh lửa bập bùng ở một góc sân, với mùi khói đượm đan vào mùi củi khô thơm nồng bên nồi bánh chưng thơm ngai ngái. Làm sao quên được mùi gạo nếp, mùi đỗ xanh, mùi thịt mỡ, mùi lá dong hòa trộn thành mùi quê hương.

Phiên chợ ngày giáp Tết, bên cạnh cây quất, cành đào, thịt lợn, bánh chưng là các bà, các cô chở những bó mùi già tỏa hương thơm ngát rao bán.

Mùi của phiên chợ chiều ba mươi Tết, phiên chợ cuối cùng của năm cũ tấp nập kẻ bán, người mua. Chợ Tết không thiếu loại hàng hóa nào. Tiếng cười, tiếng nói, tiếng trả giá đan xen, hòa lẫn tiếng bước chân rộn ràng.

Chen giữa dòng người xuôi ngược, ướp mình vào mùi cỏ cây, hoa lá, mùi rau củ, mùi hành, tỏi hăng hắc, cay nồng, mùi gà, mùi thịt... Mùi Tết là mùi của chiều 30.

Nồi nước mùi già ngày 30 Tết gợi nhắc về sự sum họp gia đình, về những ký ức tốt đẹp, mà theo thời gian như lớp bụi dày đặc có phần bị che khuất.

Ngày Tết, niềm vui được “đánh chén” ngập đồ ăn với toàn “sơn hào hải vị”. Gian bếp của mẹ trong ba ngày Tết chật chội nồi niêu, xoong chảo và náo nức mùi thơm của các món ăn.

Những món ăn ngon được mẹ làm ra từ đây. Nào là chè kho tò o, ngọt qua vị giác, ngọt trên từng kẽ răng. Chân giò nấu măng nấm có mùi thơm ngậy. Gà luộc khi vớt ra có mùi thơm nồng. Hành muối có mùi thơm hăng. Dưa cải có mùi thơm cay…

Còn bao nhiêu mùi Tết mà tôi chưa nhớ ra hết. Chỉ riêng về mùi hoa thôi cũng “no” rồi. Đào, mai, đồng tiền, hồng, cúc, thược dược, vạn thọ… mỗi loài hoa có một mùi hương riêng. Mùi gió lạnh se sắt, mùi mưa bụi lây phây. Mùi của thời gian, mùi của gia đình...

Trong tiềm thức người Việt, Tết là dịp người ta tri ân nguồn cội, gắn bó với nét văn hóa xưa, là dịp để những thành viên trong gia đình gắn bó với nhau hơn.

Tết là dịp khởi đầu một chu trình mà ta mong muốn bản thân, mong muốn mọi người sẽ có khởi đầu tốt đẹp, một năm mới hạnh phúc đủ đầy. Dù xã hội có thay đổi nhưng việc giữ gìn nét đẹp truyền thống gia đình chính là góp phần phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong cuộc sống đương đại.

Cho dù ở thời nào, Tết là đất nước, quê hương, gia đình. Ngày thường với ngày Tết bây giờ ngỡ chẳng có gì khác biệt nhưng ta vẫn nhận ra được sự không giống nhau, đó là mùi Tết.

Tác giả: Dương Thảo