Tòa án công nhận diện tích đất cho người khai hoang và sử dụng là thấu tình đạt lý

Theo nhận định của Bản án dân sự phúc thẩm số 680/2025/DS-PT ngày 18/6/2025 của TAND cấp cao tại TP.HCM, phần diện tích hơn 26.000m² tọa lạc tại ấp Cửa Lấp, xã Dương Tơ, TP Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang (nay là đặc khu Phú Quốc, tỉnh An Giang) được UBND tỉnh Kiên Giang trước đây cấp cho Công ty TNHH May Thêu - Thương mại Lan Anh (nay là Công ty CP TM Lan Anh Bãi Trường; gọi tắt là Công ty Lan Anh) có nguồn gốc của gia đình bà Phan Kim Lý khai hoang trước năm 1975. Gia đình bà cất nhà sinh sống và canh tác phần đất này.

Đến năm 1994, UBND xã Dương Tơ vận động một số hộ dân hiến đất để xây dựng khu dân cư nông thôn (gồm chợ, khu văn hóa, khu phân lô đất ở). Khi vận động, UBND xã cam kết với gia đình bà Lý nếu giao 26.000m² đất trên sẽ được cấp lại 01 nền nhà 6m x 18m =108m. Vợ chồng bà Lý đồng ý giao phần đất này cho UBND xã xây dựng chợ và nhận tiền bồi thường hoa màu trên đất 6,2 triệu đồng.

Việc giao đất không được lập biên bản và không được đo đạc cụ thể mà chỉ giao bằng miệng. Tuy nhiên, dự án khu dân cư này không được triển khai do UBND tỉnh Kiên Giang không phê duyệt. Diện tích 26.000m² đất trên, gia đình bà Lý vẫn tiếp tục quản lý, sử dụng.

Nói về vấn đề này, tại Kết luận thanh tra số 18/BC-TTCP ngày 06/01/2021 của Thanh tra Chính phủ nêu rõ: “Trong khi chủ trương quy hoạch chợ và khu dân sự nông thôn chưa được UBND tỉnh phê duyệt, lãnh đạo UBND xã Dương Tơ đã vận động người dân giao hiến đất, thu tiền san lấp mặt bằng và tiến hành san lấp, UBND xã chỉ sử dụng một phần đất được hiến làm trạm y tế, nhà văn hóa (phía đối diện đất giao cho Công ty Lan Anh), còn lại để hoang hóa mà không trả lại đất cho người dân canh tác. Những việc làm trên của lãnh đạo UBND xã Dương Tơ đã vi phạm Điều 86 Luật đất đai năm 1993, gây bức xúc trong nhân dân, làm mất lòng tin của người dân vào chính quyền”.

Ở một diễn biến khác, ngày 27/10/2005, UBND huyện Phú Quốc có Tờ trình số 109/TTr-UB về việc cho Công ty Lan Anh thuê đất để thực hiện Dự án Khu du lịch sinh thái Lan Anh Resort tại Cửa Lấp, được UBND tỉnh Kiên Giang ra Quyết định số 2540/QĐ-UBND về việc phê duyệt phương án bồi thường thiệt hại về đất đai, hoa màu, vật kiến trúc và hỗ trợ để giải phóng mặt bằng khu vực quy hoạch giao cho Công ty Lan Anh thì 26.000m² đất trên được UBND huyện Phú Quốc cho rằng đất do Nhà nước quản lý nên không xem xét, giải quyết bồi thường.

Thực tế, 26.000m² đất của gia đình bà Lý bị thu hồi thuộc một phần diện tích 145.823,38m² của Dự án Khu du lịch sinh thái Lan Anh Resort đã được UBND tỉnh Kiên Giang giao cho Công ty Lan Anh không được bồi thường.

Bức xúc, đất khai hoang và sử dụng ổn định từ trước năm 1975 bị thu hồi không được bồi thường, gia đình bà Lý đã có đơn khiếu nại. Chủ tịch UBND huyện Phú Quốc và Chủ tịch UBND tỉnh Kiên Giang đều bác đơn của bà Lý.

Tuy nhiên, sau đó, Kết luận thanh tra của Thanh tra Chính phủ cho rằng, năm 1994, khi vận động người dân hiến đất làm khu dân cư, UBND xã Dương Tơ thỏa thuận giao cho gia đình bà Lý 01 nền nhà tại chỗ. Tuy nhiên, sau đó quy hoạch chợ không thành, cam kết của UBND xã giao 1 nền nhà tại chỗ không thực hiện.

Đặc biệt, UBND xã Dương Tơ lúc bấy giờ chưa thiết lập các thủ tục pháp lý cần thiết để xác lập quyền quản lý, sử dụng đất công. Do đó, đất vẫn thuộc quyền quản lý, sử dụng của hộ bà Lý. Hiện nay, gia đình bà Lý vẫn đang quản lý sử dụng diện tích đất này. Do đó, đất của gia đình bà Lý không bị thu hồi và giao cho người khác sử dụng.

Vì vậy, vào năm 2005, UBND tỉnh Kiên Giang vẫn giao cho Công ty Lan Anh 145.823,38m², trong đó có diện tích đất 26.000m² của gia đình bà Lý là không đúng quy định của Luật đất đai năm 2003. Cho nên Quyết định của Chủ tịch UBND huyện Phú Quốc bác khiếu nại của bà Lý và Quyết định của Chủ tịch UBND tỉnh Kiên Giang giữ nguyên Quyết định Chủ tịch UBND huyện Phú Quốc là không đúng.

Tiếp đến ngày 06/10/20, Ban Quản lý đầu tư phát triển đảo Phú Quốc (nay là Ban Quản lý Khu kinh tế Phú Quốc) ban hành Quyết định cho thuê đất đối với Công ty Lan Anh để sử dụng vào mục đích đất thương mại dịch vụ (Dự án Khu du lịch sinh thái Lan Anh Resort) tại ấp Cửa Lấp, xã Dương Tơ, huyện Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang và ngày 6/7/2017 UBND tỉnh Kiên Giang cấp các Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho Công ty Lan Anh, trong đó có phần diện tích 26.000m² của bà Lý là không đúng pháp luật, ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích của gia đình bà Lý.

Ngoài ra, Kết luận của thanh tra Chính phủ còn xác định, từ năm 2002, Công ty Lan Anh đã được chấp thuận địa điểm để đầu tư phát triển du lịch tại xã Dương Tơ. Mãi đến năm 20, Dự án đầu tư khu du lịch sinh thái - Lan Anh Resort mới được phê duyệt lần đầu. Đến nay, Công ty mới chỉ đổ đất san lấp rồi để trống gây bức xúc cho nhân dân địa phương yêu cầu phải thu hồi Dự án.

Bản thân Công ty Lan Anh cũng thừa nhận tại phiên tòa phúc thẩm là hầu như dự án chỉ mới dừng lại ở việc san lấp mặt bằng và tiến hành trồng cây xanh.

Do đó, Bản án dân sự phúc thẩm số 680/2025/DS-PT ngày 18/6/2025 của TAND cấp cao tại TP.HCM tuyên xử chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn bà Phan Kim Lý và những người kế thừa quyền và nghĩa vụ liên quan do bà Lý đại diện. Công nhận diện tích đất tranh chấp 26.041m² tọa lạc tại ấp Cửa Lấp, xã Dương Tơ, thành phố Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang thuộc quyền quản lý, sử dụng của hộ bà Phan Kim Lý.

Đồng thời, HĐXX cũng tuyên hủy một số Quyết định của Chủ tịch UBND huyện Phú Quốc, Chủ tịch UBND tỉnh Kiên Giang, Ban quản lý phát triển đảo Phú Quốc (nay là Ban Quản lý Khu kinh tế Phú Quốc) có liên quan đến phần đất trên. Buộc Công ty Lan Anh chấm dứt hành vi cản trở gia đình bà Phan Kim Lý quản lý, sử dụng 26.041m² tọa lạc tại ấp Cửa Lấp, xã Dương Tơ, TP Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang.

Bà Phan Kim Lý được quyền căn cứ Bản án để yêu cầu cơ quan có thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo đúng quy định pháp Luật đất đai.