Lương Đình Dũng: ‘Quái kiệt’ của điện ảnh Việt với cách làm phim riêng biệt

Điện ảnh Việt những năm gần đây ghi nhận sự chuyển mình đầy tích cực, dù là số ít, của những bộ phim tập trung vào chất lượng, đầu tư kĩ lưỡng, coi trọng ngôn ngữ điện ảnh chuẩn mực và hướng dần ra quốc tế như: “Thành phố ngủ gật”, “Bên trong vỏ kén vàng”, “Tro tàn rực rỡ”….

Tuy nhiên, những bộ phim, hay những tiếng nói độc lập như vậy còn khan hiếm trong một thị trường phim điện ảnh Việt đang “tràn lan” dòng phim mì ăn liền với nội dung hời hợt, không chú trọng và chăm chút khuôn hình điện ảnh cũng như xây dựng và phát triển nhân vật, mang nặng tính kịch.

Trong sự nỗ lực chuyển mình này, cái tên Lương Đình Dũng với phong cách làm phim riêng biệt đã liên tiếp thành công trong việc đưa điện ảnh Việt vươn ra quốc tế. Ngay tác phẩm đầu tay “Cha cõng con” của anh đã giành hàng chục giải thưởng quốc tế, sau gần 7 năm ra mắt nhiều quốc gia vẫn chọn chiếu như một bộ phim đặc sắc của điện ảnh Việt.

Với người đạo diễn, các tác phẩm điện ảnh chính là cơ hội để họ bộc lộ phong cách và tiếng nói cá nhân. Lương Đình Dũng được coi là con “báo hoa” của điện ảnh vì sự sáng tạo đa dạng trong các bộ phim của mình: phim tâm lý tình cảm gia đình “Cha cõng con”; phim hành động “578” và phim tâm lý tội phạm đen tối “Thành phố ngủ gật.” Những bộ phim của anh có sự táo bạo, sáng tạo và khác biệt, một phong cách “độc lạ” mà có lẽ nếu xem phim mà che tên đạo diễn đi khán giả vẫn có thể đoán được ai là người cầm trịch bộ phim đó.

Đầu tiên, điểm dễ nhận diện nhất trong các bộ phim của Lương Đình Dũng là phong cách điện ảnh "Show Don't Tell" sử dụng ngôn ngữ điện ảnh triệt để hoà lẫn giữa hiện đại và bản sắc châu Á. Thay vì để nhân vật đối thoại dài dòng, anh thường thể hiện câu chuyện thông qua hình ảnh và hành động, buộc các diễn viên phải thực sự có năng lực mới có thể thể hiện được vai diễn. Chỉ là một ánh mắt, một hành động, khán giả cũng biết nhân vật đang nghĩ gì, cảm xúc ra sao. Bộ phim mang rõ nhất đặc điểm này của Lương Đình Dũng có lẽ là “Thành phố ngủ gật”. Trong cả phim toàn bộ quá trình chuyển biến tâm lý đầy phức tạp của Toản đều được thể hiện qua diễn xuất rất thuyết phục của Quốc Toàn.

Nhiều người ví Lương Đình Dũng là bậc thầy trong sử dụng ngôn ngữ điện ảnh và cục kỳ nhuần nhuyễn khi kết hợp vẻ đẹp hình ảnh, đôi lúc mê hoặc và đôi lúc đậm chất thơ.

Nếu “Cha cõng con”, “578” là những khuôn hình phóng khoáng ghi lại cảnh đẹp nên thơ trên khắp Việt Nam thì “Thành phố ngủ gật”, một bộ phim đen tối đầy tù túng tưởng chừng như bế tắc phương pháp kể chuyện lại là cơ hội để anh chơi đùa đúng nghĩa với hình ảnh phim và đã lột tả thành công mọi ý đồ của mình trong bộ phim khiến nhiều báo chí quốc tế dành nhiều lời khen ngợi.

Giovanna Fulvi – programmer của LHP danh giá Toronto (TIFF) đã dành một sự yêu mến cho bộ phim “Nguyên bản, đôi khi khá khó chịu nhưng luôn hấp dẫn… từng khung hình được bố cục đẹp mắt đến cách kể chuyện bằng hình ảnh mạnh mẽ và những khung hình ngắm nhìn toàn cảnh thành phố nổi bật - không gian giữa sự tàn khốc đẫm máu của những cuộc tàn sát” (“Original, at times disturbing and always captivating….the choice of each beautifully composed frame to strong visual storytelling and the striking bird’s eye view shots of the city - breathing spaces among the bloody cruelty of the slaughters”).

Lương Đình Dũng không bị giới hạn trong một thể loại cố định, thay vào đó anh luôn để bản thân sáng tạo và linh hoạt ở nhiều thể loại khác nhau (tâm lý tội phạm, hành động, kinh dị,…), đem tới cái nhìn đa chiều và độc đáo. Mỗi bộ phim của anh đều khiến khán giả tranh luận bởi mỗi người lại hiểu bộ phim dưới một góc độ khác nhau.

Không chỉ có vậy, Lương Đình Dũng đã thành công trong khát khao đưa điện ảnh Việt Nam ra thế giới, các bộ phim của anh đều được quốc tế công nhận: “Cha cõng con” đạt giải Phim châu Á xuất sắc nhất tại LHP Fajr Iran; Phim truyện nước ngoài xuất sắc nhất" và "Quay phim ấn tượng nhất" tại LHP quốc tế Arizona; chiếu tại Mỹ, Estonia, Hy Lạp, Nhật Bản, Ả Rập Xê Út,… Phim hành động “578” tiếp tục được lựa chọn cạnh tranh giải Grand Prix tại LHP top 14 thế giới Tallinn Black Nights, LHP quốc tế Moscow và là phim điện ảnh hành động đầu tiên tại Việt Nam được phát hành tại châu Âu (Estonia, Lithunia, Tây Ban Nha, Ba Lan, Ý, Đức, Thuỵ Sĩ,…). “Thành Phố Ngủ Gật” tham gia cạnh tranh tại LHP Tallinn Black Nights, LHP FNC Duneuvu, Canada lần thứ 49 và đề cử giải Netpac Award tại Liên hoan phim quốc tế Kolkata (Ấn Độ) lần thứ 26.

Trong đám đông ít ai nhận ra Lương Đình Dũng nhưng phong cách phim, kèm tính cách “ngang tàng” của anh luôn gây ra những tranh luận giữa giới phê bình và cả khán giả. Có người thích người không, nhưng không thể phủ nhận rằng Lương Đình Dũng đã tạo ra những tác phẩm đậm chất nghệ thuật độc đáo và tiến vào thị trường điện ảnh quốc tế.

Mới đây, với “Thành phố ngủ gật” - bộ phim chứa đầy sự “tàn ác”, đen tối, cách kể chuyện chậm rãi nhưng vẫn cuốn hút và đầy “trêu ngươi”, Lương Đình Dũng khiến nhiều nhà chuyên môn liên tưởng tới Kim Ki Duk - đạo diễn quái kiệt của điện ảnh Hàn Quốc: “Thành Phố Ngủ Gật là tác phẩm mang theo sự tương đồng đối với các tác phẩm, thậm chí có thể là thế giới quan của đạo diễn Hàn Quốc Kim Ki Duk (Tiểu Đảo, Xuân Hạ Thu Đông rồi lại Xuân,…) - nhưng nó cũng là một bộ phim nguyên bản của chính mình” (Drowsy City owes a clear debt to the works, perhaps even to the worldview, of Korean director Kim Ki-Duk (The Isle, Spring Summer Autumn Winter... and Spring) - but it is also very much a film of its place”) – cây phê bình Anton Bitel, tờ EyeForFilm, Anh Quốc nhận định.