Mứt Tết: Hương vị của mùa Xuân

Tết đến xuân về, bên cạnh bánh chưng xanh, mâm ngũ quả, dưa hành thì mứt cũng là một món ăn không thể thiếu.

Mứt là một món ăn tinh thần không thể thiếu trong ngày Tết cổ truyền của người Việt Nam. Dù đã trải qua bao nhiêu năm, vị ngọt thơm của mứt Tết vẫn luôn in đậm trong tâm thức của mỗi người Việt như là một món quà tinh túy của ông bà xưa để lại.

Vậy mứt là gì? Mứt là một món ăn ngọt, được chế biến từ các loại trái cây và một số loại củ, quả được nấu với đường đến độ khô từ 65% – 70%. Nguyên liệu đường trong mứt rất cần thiết và cần đạt nồng độ khoảng 55% – 60%. Đường không chỉ đóng vai trò làm ngọt mà còn có tác dụng bảo quản và tăng độ đông cho mứt.

Các loại trái cây, củ, quả được dùng để làm mứt rất đa dạng và phong phú từ dâu tây, dừa, khoai lang, táo đến hạt sen, mỗi loại mứt sẽ có một màu sắc và hương vị đặc trưng tùy theo nguyên liệu dùng để chế biến thành. Mứt quả được chế biến ở nhiều dạng, có thể phân thành các dạng: mứt đông, mứt nhuyễn, mứt miếng đông, mứt rim, mứt khô.

Trong những năm trước đây, cứ mỗi dịp Tết về, người người nhà nhà lại quây quần cùng nhau, riu riu lửa hồng, tự tay nấu đường làm mứt, để chuẩn bị cho những ngày đầu năm, mọi người mời nhau những vị ngọt mà chính bản thân gửi gắm vào đó thay cho lời chúc tốt lành nhất.

Ngày nay, việc chuẩn bị mứt tết đã tiện lợi hơn đáp ứng cho cuộc sống ngày một hối hả. Mọi người không còn tự mình chuẩn bị mứt Tết nữa thay vào đó là mua chúng ở ngoài chợ, siêu thị hay các cở sở làm mứt truyền thống nổi tiếng.

Ngày cuối cùng của năm cũ, bà Nguyễn Thị Ngọc Dung (57 tuổi, phường Lê Lợi, thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên) nhẹ nhàng đặt khay mứt lên bàn thờ. Năm nào cũng vậy, cứ đến ngày 30 Tết là trên bàn thờ nhà bà Dung đã có hộp mứt. Bà cho rằng đây là thức quà chỉ Tết mới có, mới đúng Tết cổ truyền.

“Đây không đơn thuần chỉ là một thức quà mà còn mang trong mình vẻ đẹp truyền thống của Tết Việt, của những nguyện ước tốt lành đầu năm mới”, bà Dung chia sẻ.

Cho đến nay, trong tâm trí của nhiều người Việt Nam, nhắc đến Tết, nhất định không thể thiếu mứt Tết. Mứt Tết luôn là thức quà ngọt ngào, đậm vị kết hợp cùng chén trà nóng đầu Xuân, đưa câu chuyện bên bàn tiệc thêm đôi lời hay ý đẹp.

Nhưng không đơn thuần chỉ có vậy, mứt Tết còn là nét đẹp văn hóa lâu đời của người Việt, gắn liền với những hồi ức khó phai về một thời cuộc sống còn chưa được sung túc nhưng rất đỗi bình dị, an yên, người người sống với nhau chân thành, gần gũi.

Mứt dừa là dễ làm nhất trong các loại mứt. Mứt dừa dễ làm, lại thơm và dễ ăn nên thường được các bà, các mẹ lựa chọn để tự tay thực hiện. Mứt được làm từ cơm dừa bào mỏng cùng đường cát trắng, thành phẩm có vị ngọt thơm tự nhiên, vị ngậy béo đặc trưng của cùi dừa. Tùy theo sở thích mà khi chế biến, mứt dừa được thêm màu sắc bắt mắt cũng từ những nguyên liệu thiên nhiên…

Ngoài ra, trong thời tiết se lạnh của những ngày đầu xuân, ngồi nhâm nhi một lát mứt gừng cay cùng tách trà nóng thì quả thật là thi vị. Mứt gừng mang ý nghĩa cầu mong cho một năm mới ấm áp và hạnh phúc cho mọi gia đình. Một chút ngòn ngọt phủ quanh vị cay cay nồng ấm của gừng mang lại cảm giác thích thú cho người thưởng thức. Bên cạnh đó, mứt gừng còn có tác dụng giải độc, làm ấm người và kích thích tiêu hóa cho những ngày Tết ăn uống không điều độ.

Có thể thấy, mỗi loại mứt không chỉ mang hương vị đặc trưng mà còn có ý nghĩa riêng nên không ít gia đình cầu kỳ còn lựa chọn và bày biện theo phong thủy. Ví như, mứt quất tượng trưng cho “may mắn, an lành và thịnh vượng”; mứt hạt sen “gia đình sum họp, con cháu đầy nhà”…

Cuộc sống hiện đại với nhiều món ngon, lạ. Song những món mứt mang hương vị truyền thống thì vẫn gắn bó lâu bền với người Việt, nhất là trong dịp Tết đến, Xuân về. Sự ngọt ngào của đường sên với những thứ nguyên liệu tươi ngon tạo nên hương vị của các loại mứt Tết. Những mùi hương ấy vừa nghe đã thấy Tết cổ truyền đang đến thật gần, để ai cũng thèm lắm cái Tết sum vầy bên gia đình, bè bạn...