Tuyển sinh lớp 10 THPT theo tinh thần gọn nhẹ

Chiều 7/10 tại Hà Nội, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Trần Văn Sơn, Người phát ngôn của Chính phủ đã chủ trì buổi họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 9/20.

3 nguyên tắc, quan điểm cốt lõi

Trả lời báo chí về việc Bộ Giáo dục và Đào tạo có xin ý kiến để sửa đổi quy chế thi THCS và THPT, trong đó về phương thức xét tuyển, tuyển sinh lớp 10 THPT có đưa ra 2 phương thức là xét tuyển và thi tuyển. Về thi tuyển, dự thảo quy định số lượng thi là 3 môn gồm Toán, Ngữ văn và một môn thi do Sở Gíao dục tổ chức bốc thăm ngẫu nhiên. Bộ Giáo dục và Đào tạo nêu chi tiết hơn về việc bốc thăm lựa chọn môn này như thế nào?

Theo Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm Ngọc Thưởng, Bộ xác định 3 nguyên tắc, quan điểm cốt lõi.

Một là, không gây áp lực, gây tốn kém cho phụ huynh, cho học sinh và xã hội với tinh thần là gọn nhẹ. Đây là một quan điểm cũng như là nguyên tắc xuyên suốt trong Nghị quyết 29 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đào tạo và cũng tiếp tục được thể hiện trong Kết luận 91.

Hai là, quy chế thi phải thúc đẩy được hoạt động giáo dục, đặc biệt là giáo dục toàn diện để làm sao cho học sinh chuẩn bị những bước cơ bản, bước đầu về phẩm chất và năng lực để các em có đủ điều kiện có thể tiếp tục học lên cấp bậc cao hơn, đó là trung học phổ thông. Hoặc nếu các em chuyển đổi, phân luồng khi học nghề thì các em cũng có nền tảng về phẩm chất và năng lực để có thể học nghề và thực hành nghề nghiệp ngay.

Trong nội dung này, những môn thi, phương thức thi cũng phải gắn kết được quá trình kiểm tra, đánh giá thường xuyên với kiểm tra, đánh giá cuối kỳ. Có nghĩa là các môn học nào trong quá trình học có kiểm tra, có đánh giá đặc biệt là cho điểm thì cuối kỳ, cuối khóa cũng phải có thể kiểm tra, đánh giá. Điều này nhằm giúp các em có đầy đủ phông nền về phẩm chất, năng lực đảm bảo giữa các môn học, khoa học tự nhiên, khoa học xã hội với những môn công cụ, phương tiện phù hợp với xu thế đổi mới hiện nay như ngoại ngữ, tin học, khoa học - công nghệ, STEM, v.v. và đặc biệt là phù hợp với chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Nguyên tắc thứ ba là đảm bảo công tác quản lý nhà nước. Đó là Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định khung để phục vụ công tác quản lý nhà nước trong kiểm tra, thanh tra, đánh giá và đồng thời, cũng thực hiện tốt nguyên tắc phân cấp, phân quyền, rõ thẩm quyền, rõ trách nhiệm của các Sở Giáo dục trong quyết định một số nội dung thuộc thẩm quyền.

Địa phương quyết định phương thức phù hợp

Từ 3 nguyên tắc cốt lõi và cơ bản này, theo ông Thưởng, Bộ đang chỉ đạo xây dựng quy chế thi tốt nghiệp, thi tuyển sinh vào 10 với những nội dung cơ bản:

Một là về phương thức thi. Có 3 phương thức: thi tuyển; xét tuyển và phối hợp giữa thi tuyển và xét tuyển. Tất cả những nội dung này thuộc về thẩm quyền của địa phương, tức là Sở giáo dục tham mưu cho Ủy ban nhân dân tỉnh phê duyệt và lựa chọn và có căn cứ nguyên tắc. Nếu số lượng học sinh thi hay số lượng nhu cầu đầu vào phù hợp, tức là cung - cầu phù hợp thì không nhất thiết phải thi mà có thể xét tuyển…

Thứ hai, về môn thi. Quy định khung cứng của Bộ là 2 môn: ngữ văn và môn toán, còn môn thứ 3 nằm trong số những môn còn lại. Đối với những môn có đánh giá, cho điểm thì do các Sở Giáo dục đào tạo quyết định nhưng phải do Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố phê duyệt.

Thứ ba là thời gian thi. Thời gian thi chúng tôi cũng quy định thống nhất.

Thứ tư là công tác ra đề, coi thi, chấm thi, công bố điểm.

Để xây dựng những nội dung này, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có khảo sát tổng hợp, đánh giá rất kỹ lưỡng công tác thi tuyển sinh vào lớp 10 trong 10 năm qua. Qua đó thấy rằng, nếu không có quy định khung cũng như phân cấp thì công tác quản lý của chúng ta vẫn có những bất cập.

"Qua thống kê, chúng tôi thấy, về phương thức thì cơ bản ổn. Về số lượng môn thi thì cũng đa số là các tỉnh lựa chọn 3 môn, có khoảng 3 đến 4 tỉnh lựa chọn 2 môn. Như vậy, không đồng nhất. Và môn thi thứ 3 là môn gì? Môn ngoại ngữ, môn tin học hay các môn khác thì cũng chưa có quy định thống nhất, tạo ra sự bất cập và sẽ khó kiểm tra, đánh giá đối với công tác quản lý của trung ương cũng như đánh giá mặt bằng trong quá trình dạy học của cơ sở"- ông Thưởng thông tin".

Lắng nghe ý kiến từ cấp cơ sở

Theo ông Thưởng, phương thức chọn môn thứ ba "được quan tâm nhất". Nếu để địa phương tự chọn, việc này có thể ảnh hưởng bởi ý chí chủ quan của người đứng đầu, gây ra nhiều hệ lụy. Nhưng nếu chọn một môn cố định, Bộ lo gây ra tình trạng học tủ, học lệch. Như thế, học sinh không được chuẩn bị đầy đủ phẩm chất và năng lực theo yêu cầu của chương trình mới.

Bộ đang nghiên cứu có thể có các phương thức, hình thức khác nhau có thể lựa chọn trong số các môn còn lại, ví dụ như năm nay có thể thi môn khoa học xã hội, năm sau có thể khoa học tự nhiên, năm sau có thể các môn khoa học khác hoặc có thể bốc thăm. Bây giờ Bộ đang lấy ý kiến.

"Về thời gian thi, qua tổng kết có Sở tổ chức thi môn ngữ văn là 120 phút, môn toán 120 phút, có nơi môn toán 90 phút, có nơi tiếng Anh 90 phút, có nơi 60 phút. Tức là trăm hoa đua nở. Cho nên phải có sự thống nhất. Nếu làm tốt thì thuận lợi hơn cho các Sở Giáo dục và Đào tạo, tránh được những rủi ro, bất cập" - Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo chia sẻ.

Hiện nay, Bộ đang lấy ý kiến để xây dựng dự thảo Thông tư với quan điểm lắng nghe ý kiến từ cấp cơ sở, nhưng trên một nguyên tắc và đảm bảo quy định thống nhất quản lý nhà nước và đảm bảo khoa học về đánh giá và đảm bảo đầu ra theo mục tiêu của chương trình giáo dục phổ thông năm 2018, phù hợp với cấp học.

Trên cơ sở đánh giá toàn diện kỹ lưỡng công tác thi tuyển sinh vào lớp 10 của giai đoạn trước làm sao vừa mang tính ổn định, nhưng có sự đổi mới phù hợp với chương trình giáo dục phổ thông của 2018.